Tenis jest grą, która ma swój własny, unikalny system punktacji. Pojawiło się wiele sugestii, które miałyby wyjaśnić dlaczego system jest tak dziwny, ale nikt tak naprawdę nie wie skąd się on wziął. Niektórzy uważają, że punkty przedstawiają pozycje na wyimaginowanej tarczy zegara, inni mówią, że wskazują jak daleko do przodu można było stanąć podczas serwowania w archaicznej formie gry.
Niezależnie od tego, jakie jest prawdziwe pochodzenie systemu punktowego – przetrwał on próbę czasu. We współczesnej grze było zaskakująco mało prób modyfikacji systemu zdobywania punktów, a uwaga skupiła się na strukturze setów. Historycznie były one nieograniczonej długości, ale powszechne wprowadzenie tie-breaków sprawiło, że stały się one łatwiejsze do opanowania. Sety są czasami wydłużane, by umożliwić rozgrywanie meczów jednosetowych lub skracane, by zapobiec zbyt długiemu trwaniu spotkania.
Standardowy set w tenisie jest rozgrywany do 6 gemów, a tie-break następuje przy stanie 6-6. Przeciętny mecz tenisowy składa się z 3 setów po 6 gemów. Jeśli rozgrywany jest mecz w systemie pojedynczego seta, zazwyczaj przyjmuje się format 8-gemowy. W przypadku imprez jednodniowych można wybrać sety 4-gemowe, by umożliwić rozegranie wielu meczów. French Open jest jedynym turniejem, w którym obowiązuje zasada braku tie breaka w piątym secie.
Zwykłe sety do 6
To tradycyjny format. Zawodnicy na zmianę rozgrywają i serwują a pierwszy, który wygra 6 gemów – wygrywa seta. Pod warunkiem, że ma co najmniej 2 gemy przewagi. Jeśli żaden z zawodników nie jest w stanie osiągnąć przewagi dwóch gemów, zazwyczaj rozgrywany jest tie-break przy stanie 6 gemów.
Tie-break jest wygrywany przez pierwszego gracza, który osiągnie 7 punktów pod warunkiem, że ma 2 gemy przewagi. Wówczas set jest punktowany 7-6 dla zwycięzcy tie-breaka. Cały mecz zazwyczaj rozgrywany jest w systemie do trzech wygranych setów lub w przypadku turniejów wielkoszlemowych mężczyzn, do pięciu setów. Set w takim formacie trwa zazwyczaj od 20 do 60 minut, choć możliwe są dłuższe wymiany.
Sety do 8 dla Zawodników Pro
Coraz więcej zawodów ligowych zaczyna używać „pro setów”. Są one rozgrywane w identyczny sposób jak zwykłe sety do 6, z tą różnicą, że zawodnik musi wygrać 8 gemów, by wygrać seta. Zazwyczaj tie-break rozgrywany jest przy 7 gemach.
Popularność setów pro wynika przede wszystkim z faktu, że wiele meczów ligi amatorskiej odbywa się wieczorem, a zawodnicy przychodzą bezpośrednio z pracy. Każdy mecz składa się zazwyczaj z dwóch lub trzech setów, a wielu graczy nie chce, by zawody przeciągały się do późnego wieczora. Jeśli grają każdą rundę jako set pro, a nie do 6, to każdy set będzie trwał od 40 minut do godziny co sprawi, że mecz będzie łatwiejszy do opanowania.
Krótkie formaty setów
Ze względu na rosnącą presję czasu, zarówno na poziomie juniorów jak i seniorów, obserwujemy tendencję do organizowania turniejów trwających tylko jeden dzień. Oznacza to, że mecze nie mogą trwać zbyt długo, ponieważ od zawodników można oczekiwać rozegrania trzech lub czterech setów w ciągu jednego dnia. Najprostszym sposobem, by to osiągnąć, zachowując jednocześnie istotę tradycyjnego systemu punktacji jest stosowanie tak zwanych „krótkich setów”.
Krótkiego seta wygrywa gracz, który jako pierwszy osiągnie 4 gemy pod warunkiem, że ma przewagę dwóch. O wygraniu krótkiego seta decyduje tie-break, który w różnych wersjach formatu jest rozgrywany przy stanie 3-3 lub 4-4. W typowym turnieju jednodniowym mecze są rozstrzygane w najlepszym z trzech setów, przy czym dwa pierwsze są krótkie, a trzeci to tie-break, w którym zwycięzca jako pierwszy zdobywa 10 punktów.
Niektóre zawody wykorzystują jeszcze krótszy format, znany jako „Fast 4”. W tym przypadku mecze również składają się z dwóch krótkich setów i tie-breaka, ale używa się dodatkowych sposobów, by je przyspieszyć. Znów stosuje się różne wersje, ale najważniejsze jest to, że kiedy mecz dochodzi do „stanu”, rozgrywany jest jeden punkt, który go rozstrzyga („sudden death deuce”), a przyjmujący wybiera, z której strony przeciwnik serwuje.
Ponadto w oryginalnej wersji Fast 4 obowiązywała zasada „no let”, zgodnie z którą, jeśli serw dotknął siatki piłka zostawała w grze w przeciwieństwie do zwyczajowego wymogu wznowienia podania.
Sety bez tie-breaków
Wiele lat temu nie istniało coś takiego jak tie-break, a set był rozgrywany do momentu, gdy jeden z zawodników miał dwa gemy przewagi. Mogło to trwać bardzo długo. Jeszcze do niedawna zasada ta była stosowana w finałowych setach meczów Wielkiego Szlema i Pucharu Davisa, ale teraz French Open jest ostatnim bastionem takiego czasochłonnego tradycjonalizmu.
Przykład tego, co może się wydarzyć, można było zobaczyć na Wimbledonie w 2010 roku, kiedy John Isner i Nicolas Mahut rozegrali mecz, który trwał ponad 11 godzin, a ostatecznie został rozstrzygnięty 70-68 w piątym secie. Dziś możliwość rozgrywania tak długich meczów jest powszechnie uważana za niedopuszczalną, choćby dlatego, że wyczerpany zwycięzca niechybnie przegra w kolejnej rundzie zawodów.
Ile gemów trwa przeciętny mecz tenisowy?
Niewiele jest statystyk na ten temat, ale z opublikowanych danych wynika, że typowe jest to około 10 gemów na set, co odpowiada „średniemu” wynikowi 6-4. Biorąc to pod uwagę, można się spodziewać, że mecz w najlepszym z trzech setów będzie składał się z około 20 gemów. Analogicznie, mecz trwający do pięciu wygranych setów może trwać 50 lub więcej gemów.