Curling to olimpijski sport drużynowy, w którym zawodnicy starają się jak najdokładniej przeprowadzić swoje kamienie przez lód do wyznaczonego obszaru (koła).
Powstanie Curlingu
Pierwsze wzmianki o curlingu pojawiają się w XVI wieku na terenach dzisiejszej Szkocji, gdzie grano na zamarzniętych jeziorach. Pierwsze zasady zostały spisane w mieście Perth w 1716 roku. Gra w curling jest widoczna na obrazie „Myśliwi na śniegu” Pietera Bruegla Starszego z 1565 roku. Początki zorganizowanego curlingu sięgają powstania klubu „Grand Caledonian Curling Club” w 1838 roku w Szkocji, który został przemianowany na „Royal Caledonian Curling Club” pięć lat później. W XIX wieku curling rozprzestrzenił się dalej w Europie i dotarł do Ameryki Północnej i Nowej Zelandii.
W 1966 roku powstała Światowa Federacja Curlingu (WCF) z siedzibą w Perth w Szkocji, reprezentująca 46 narodowych stowarzyszeń. Europejska Federacja Curlingu (ECF) została założona w 1975 roku i ma siedzibę w Eggenfelden w Niemczech.
Curling po raz pierwszy pojawił się na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1924 roku. Wtedy jako tzw. sport pokazowy, ale w 2006 roku curling został uznany za pełnoprawny sport na Igrzyskach w 1924 roku. Curling był sportem pokazowym także na Igrzyskach w 1932, 1988 i 1992 roku. Od Igrzysk w Nagano w 1998 roku ponownie pojawiła się w programie jako pełnoprawna dyscyplina (z turniejami kobiet i mężczyzn). Na Igrzyskach w 2018 roku po raz pierwszy pojawią się również mieszane zawody deblowe jako dyscyplina olimpijska. Mistrzostwa Świata są rozgrywane corocznie dla mężczyzn od 1959 r. (chociaż międzynarodowa federacja została utworzona dopiero siedem lat później), a dla kobiet od 1979 r. W 1975 r. odbyły się pierwsze Mistrzostwa Europy zarówno dla mężczyzn jak i kobiet, które od tego czasu są rozgrywane regularnie co roku. Dodatkowo w 2005 r. dodano Mistrzostwa Europy w deblu mieszanym.
Wśród najlepszych drużyn świata znajdują się drużyny z Kanady, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii oraz drużyny z krajów skandynawskich i alpejskich.
Wyposażenie i sprzęt do gry w Curling
Pole gry
Curling jest rozgrywany na krytych lodowiskach. Ma to na celu zapewnienie jakości powierzchni do gry na lodzie, która musi być wolna od nierówności. Podczas tworzenia lodu należy zadbać o skład wody, temperaturę lodu i powietrza, a także sprawdzać wilgotność i płynność lodu.
Przygotowanie lodu polega na jego nacięciu, następnie posypaniu (tzw. pebling) i ponownym lekkim nacięciu (tzw. nipping).
Posypywanie (pebling) wytwarza na powierzchni drobne kropelki lodu, które zmniejszają późniejszą powierzchnię tarcia między lodem a kamieniem.
Wymiary pola do curlingu
Powierzchnia, na której rozgrywany jest curling to tor o wymiarach 42,5 m długości i przynajmniej 4,27 m szerokości (ale zazwyczaj 4,75 m). Na torze zaznaczone są poszczególne elementy, aby umożliwić grę z obu krótkich końców. W ten sposób na końcach trasy zaznaczone są koncentryczne koła (odległość między środkami kół wynosi 34,75 m). Wewnętrzne białe koło – zwane też „tee” – ma średnicę 30,48 cm. Okrąg ten jest otoczony czerwonym okręgiem o średnicy zewnętrznej 122 cm. Po nim następuje biały okrąg (średnica zewnętrzna 244 cm), a ostatnim okręgiem jest niebieski o średnicy zewnętrznej 366 cm. Środki koncentrycznych okręgów na obu końcach trasy są przedzielone linią łączącą je ze sobą (tworząc w ten sposób linię środkową trasy), a zewnętrzny okrąg rozciąga się na odległość 1,83 m w kierunku krawędzi toru.
W tym miejscu (na końcu linii) umieszcza się gumowe bloki do odbijania. Na linii łączącej środki okręgów rysuje się prostopadłe linie: jedną w odległości 1,83 m od bloków do odbijania kamieni (jest ona styczna do zewnętrznego okręgu koncentrycznego i nazywa się „back line”), drugą przez środek okręgów koncentrycznych (nazywa się „tee line”) i kolejną w odległości 6,4 m od środka okręgów w kierunku środka toru (nazywa się „hog line”). Te trzy linie znajdują się również w tych samych odległościach po drugiej stronie boiska. Hog line jest (w zależności od tego, po której stronie toru się gra) albo linią wyrzutu albo początkiem pola gry.
Pole gry jest więc określone przez przestrzeń pomiędzy hog line a linią końcową przy kole bramkowym.
Kamienie do gry
Kamień jest wykonany z granitu. Ma on formę okrągłego dysku, którego górna i dolna powierzchnia są zaokrąglone na boki. Stopnie zaokrąglenia nie muszą być takie same po obu stronach (górnej i dolnej). Ta ewentualna różnica może być wykorzystana, gdy kamień jest obracany na szybkim lub wolnym lodzie.
Kamień jest wyważony, wypolerowany, a przez jego środek wywiercony jest otwór umożliwiający zakotwiczenie plastikowej głowicy i uchwytu. Maksymalny obwód kamienia wynosi 91,44 cm, a wysokość (bez plastikowej głowicy i uchwytu) co najmniej 11,43 cm. Waga (wraz z uchwytem) nie może przekroczyć 19,96 kg i nie może być mniejsza niż 17,24 kg. Kamienie są zazwyczaj własnością poszczególnych hal curlingowych. Na światowe turnieje (Igrzyska Olimpijskie, Mistrzostwa Świata) zabierane są specjalne kamienie należące do Światowej Federacji Curlingu.
Większość kamieni do curlingu (szacuje się, że nawet do 70%) została wykonana z granitu pochodzącego z wyspy Ailsa Craig położonej w południowo-zachodniej Szkocji. Od 2013 roku nie jest jednak wydobywany, a kamienie (najwyższej jakości) produkowane są z pozostających jego zapasów.
Obuwie do curlingu
Zawodnicy używają specjalnego obuwia. Na jednym z butów mają antypoślizgową podeszwę (zazwyczaj wykonaną z teflonu). Zawodnik rzucający kamienie prawą ręką ma antypoślizgową podeszwę na lewej stopie, podczas gdy druga stopa ma podeszwę ślizgową.
Miotła / Szczotka
Szczotka jest używana przez graczy do zamiatania lodu przed poruszającym się kamieniem. Po co jest szczotka? Zamiatanie oczyszcza i podgrzewa lód spowalniając nieco kamień i zwiększając długość jego ślizgu i obrotu (nawet do kilku metrów).
Zasady gry w Curling
Mecz / rozgrywka Curlingu
W curlingu grają przeciwko sobie dwie czteroosobowe drużyny. Zawodników określa się według kolejności, w jakiej wyrzucają swoje kamienie w drużynie: „lead” (pierwszy, który wypuszcza), następnie „second„, „third” i ostatni „fourth„. Najczęściej trzeci zawodnik w kolejności jest także „viceskipem”, a czwarty „skipem”. Skip stoi w kręgach bramkowych i ustala taktykę meczu. Viceskip jest jego przedstawicielem, gdy skip rzuca swoje kamienie. Kolejność zawodników oraz określenie pozycji skip i viceskip muszą być ustalone przed meczem i nie mogą być zmieniane podczas gry. Nie ma związku między pozycją czwartego gracza a funkcją skipa (przykładem drużyny, która ma inaczej, jest szwajcarska drużyna Petera de Cruza, w której skip rzuca drugie kamienie, a vice-skip czwarte).
Mecz rozgrywany jest w ciągu ośmiu lub dziesięciu rund (zwanych też „endem”). W każdym z endów gracze starają się umieścić i utrzymać jak najwięcej kamieni swojej drużyny jak najbliżej środka tarcz, jednocześnie uniemożliwiając to samo stronie przeciwnej (przez odpowiednie ułożenie wyrzuconych kamieni). Te kamienie, które są poza polem gry, tzn. nie dotarły do linii hog, przekroczyły linię końcową lub dotknęły linii bocznej, są eliminowane z rundy. Z wyjątkiem pierwszych graczy, zawodnicy mogą również uderzać swoimi wyrzuconymi kamieniami w już ułożone kamienie przeciwnika.
Przyznawanie punktów w curlingu (punktacja)
Kiedy wszystkie kamienie z danego końca zostaną wypuszczone sumuje się zdobyte punkty. Za każdy kamień, który znajduje się w docelowych okręgach (lub przynajmniej ich dotyka) i jest bliżej ich środka niż najbliższy kamień przeciwnika, drużyna zdobywa punkt. Jeśli nie ma pewności co do odległości kamieni od środka docelowych okręgów, odległość tę określa się za pomocą miarki. W przeciwnym razie określa się ją zwykłym spojrzeniem oka. Drużyna może więc zdobyć od 1 do 8 punktów, podczas gdy przeciwnik nie zdobywa żadnego. Jeśli jednak na koniec rundy w kręgach nie pozostanie żaden kamień, obie drużyny kończą rundę bez zdobywania punktów. Kolejna runda rozgrywana jest zawsze z przeciwnego końca trasy niż poprzednia.
Zwycięzcą meczu jest drużyna, która na koniec spotkania ma więcej punktów. W przypadku remisu rozgrywana jest jedna dodatkowa runda (extra end). Jeden mecz trwa około dwóch do dwóch i pół godziny.
Wypuszczanie kamieni
Gracz rzucający chwyta swój kamień, odbija stopę od bloku startowego i wsuwa stopę w głębokim przysiadzie na butach na podeszwie ślizgowej ciągnąc za sobą drugą stopę. Toczy kamień po lodzie i wypuszcza go w kierunku bramki przed linią hog.
Kolejność gry
Każdy z graczy ma po dwa kamienie na każdy koniec. Drużyny na zmianę wypuszczają kamienie, przy czym o tym, która drużyna zacznie wypuszczać kamienie decyduje losowanie. Drużyna, która przegra losowanie, zazwyczaj zaczyna grę. Tak więc dwóch pierwszych graczy ze swoich drużyn wystrzeliwuje kamienie jako pierwsi, następnie drudzy gracze, potem trzeci, a na końcu skiperzy. Członkowie tej samej drużyny co zawodnik rzucający mogą używać mioteł, aby dostosować tor lotu wypuszczanego kamienia zgodnie z poleceniem skipera. Po przekroczeniu linii członkowie drużyny przeciwnej mogą ponownie wykonać zamach, zgodnie z poleceniem skipera.
Po wyrzuceniu wszystkich 16 kamieni (po osiem z każdej strony) sumuje się punkty i drużyny rozpoczynają kolejną rundę. Zaczyna drużyna, która wygrała poprzednią rundę.