Nie ma wątpliwości, że największe gwiazdy sportu potrafią konsekwentnie unikać porażki: Roger Federer na Wimbledonie, Jurgen Klopp w klubie czy Floyd Mayweather na ringu. Ale czy te zwycięskie passy wynikają z wielkich umiejętności czy po prostu ze szczęścia? W tym artykule odpowiemy dokładnie na to pytanie.
Wymienione powyżej gwiazdy są jednymi z najlepszych w swoich „zawodach”, ale dlaczego osiągały zwycięstwa w meczach z równie utalentowanymi (obecnie i w przeszłości) kolegami? Prawda jest taka, że obok talentu, szczęście jest także kluczowym czynnikiem w zwycięskich passach.
Zamieńmy osobowości na monety
Jeśli odsuniemy się od postaci sportu i pomyślimy o zwycięskich passach jako o wydarzeniu matematycznym możemy zrozumieć, w jaki sposób postrzeganie zwycięskich pass jest wypaczone. Weźmy za przykład gwiazdę boksu Floyda Mayweathera. Wyobraźmy sobie, że zamiast walki opartej na umiejętnościach rzucamy monetą.
Jeśli rzucisz monetą 100 razy, prawdopodobieństwo mówi nam, że masz 75% szans na to, że zobaczysz serię 6 reszek (lub orłów) i 10% szans na to, że zobaczysz serię przynajmniej 10 kolejnych reszek (lub orłów).
Wyobraź sobie, że pokazano ci serię w zapisie, gdzie „O” oznacza reszkę, a „X” orła:
XOXOXOOXOXOXXOXOXOXOXXOXXOXOOOOXXXOXOXOOXOXOXOOXOXOXOXOXOXXOXOXOXOXOXOXOXXOXXXXOXOOOXOXOXOXXOOXOOXOXXOXOXOOOXOXXOXOXOOXOXOOXOOOXXOXOOXOOXXOOXOOXOOXOOXOXOXOXOXOXXOXOXOXOXOXOOOXOOXOXXOXXOXOOOXOOXOXXXOXOXOOXOXOXOXOOOXOOXOXOXOXOOXOXOXOXOOXOXOXOXOXOXOXOXOOOOXOOXOXOXOXOOOOOOOOOOOOOOOOOOOXXXOXOOXOXOXOOOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOXOX
Jako człowiek jesteś naturalnie przyciągany do najłatwiejszego do zdefiniowania wzoru – dużej liczby liter O w czwartym rzędzie. Czy to znaczy, że ten okres jest bardziej godny uwagi niż inne? Czy reszki przejęły inicjatywę? Czy w tej serii pokazali wielkie umiejętności? Nie – to jest rzut monetą. Prawdopodobieństwo mówi nam, że czasami takie sekwencje po prostu się zdarzają.
Dla tenisistów, bokserów, menedżerów itp. każda seria – choć szczególnie szkodliwe są serie zwycięskie – może podobnie zniekształcać nasz osąd w sposób, w jaki czyni to powyższy schemat, a także prowadzić do przeceniania szans na kontynuację takiej serii.
Rozważmy na przykład następujący diagram, w którym zastąpiliśmy O przez P (Przegra), a X przez W (Wygra):
WWLWLWLWLWLWLWLLWLWLWLWWWWWWWWWW??????WWWWWWW
Na pierwszy rzut oka, co byś wpisał zamiast „???” Większość ludzi wyobraża sobie, że zwycięstwa będą kontynuowane. A teraz spójrz na to zdjęcie:
WLWLWLWLWLWLWLWLLLLLLLLL????LLLLL
Co byś sobie wyobrażał pod „???” Oczywiście, kontynuujemy ten schemat i wpisujemy „WWWW” – choć to miejsce może wypełnić wszystko. Dlaczego? Czysto dlatego, że ludzki mózg naturalnie tworzy wzorce i trzyma się ich – nawet jeśli nie stoi za tym żadne logiczne uzasadnienie. Inna część naszej psychiki – błąd hazardzisty – również będzie odgrywała rolę w podejmowaniu przez nas decyzji.
Czynnik umiejętności
Oczywiście nikt nie twierdzi, że wielkie ikony sportu osiągają wielkie wyniki tylko przez przypadek. Najwyraźniej ich talent pozwolił im na dokonanie takich wyczynów. Ich umiejętności zasadniczo przeważyły szalę na korzyść zrównoważonej monety bardziej niż innym się to udaje, ale nie jest to w żadnym wypadku wynik ostateczny.
Tak więc na przykład, jeśli Rafael Nadal gra na cegle będzie to moneta, która jest mocno przechylona w stronę wygranej. Jego procent zwycięstw na cegle w ostatnich latach wynosi 95,4% i jasne jest, że zwycięstwa Nadala nie są zasługą szczęścia, ale przypadek mógł odegrać dużą rolę na przykład w jego doskonałym sezonie z roku 2010.
Czy Federer dominuje na Wimbledonie dlatego, że jest o wiele lepszy od Pete’a Samprasa? A czy Heat są tak dobrzy jak Lakersi w latach 70 po ich historycznej passie zwycięstw?
Odpowiedź brzmi: Może. Rzeczywistość jest taka, że zwycięskie passy wynikają z kombinacji kilku czynników – jednym z nich jest szczęście. Jeśli zignorujemy wpływ szans na serię gier staniemy się ofiarą, która przeceni szanse niektórych drużyn lub zawodników na zwycięstwo.
W sporcie przypadek (i szczęście) odgrywa większą rolę, ponieważ egalitarne podejście (salary cap itp.) daje bardziej równomierny rozkład talentów, a więc mniej okazji dla jednej drużyny do dominacji jak w europejskiej piłce nożnej.
Poza zwycięskimi passami dane dotyczące formy muszą być traktowane bardzo ostrożnie. Czy naprawdę powinniśmy wierzyć, że drużyna, która ma serię LLWW pokona drużynę, która ma serię WWLL?