Boks tajski (znany na świecie jako muay thai) jest sportem walki wywodzącym się z Tajlandii. Tajski boks znany jest również jako sztuka ośmiu kończyn, ponieważ w walce używa się pięści, uderzeń łokciami, kopnięć nogami i kolanami. Boks tajski wywodzi się z treningu wojskowego, który tajska armia uprawiała przez kilka stuleci. Ten styl walki wywodzi się z walki wręcz podczas wojen. Tajski boks ma bogatą kulturę i tradycję, mającą swoje źródło w buddyzmie i animizmie.
Geneza powstania Muay Thai
Tajski boks jest jednym z podobnych sportów walki, który wywodzi się z południowo-wschodniej Azji. W Tajlandii styl walki znany jest jako Muay Thai, w Birmie jako Letwei, w Kambodży jako Pradal Serey, w Laosie jako Muay Lao, a w Malezji jako Tomoi.
Pierwsze wzmianki o stylu walki pochodzą z XIII wieku
W przeszłości dość często dochodziło do wojen pomiędzy istniejącymi wówczas imperiami Azji Południowo-Wschodniej. W XIII wieku do walki używano głównie lekkiej broni tnącej. Kiedy żołnierz tracił broń w walce, używał ciosów, kopnięć, duszeń lub innych podobnych technik by się bronić. Stopniowo do szkolenia wojskowego, którego głównym celem była skuteczność w realnej walce dodano trening walki bez broni. W czasie pokoju żołnierze kontynuowali szkolenie swoich umiejętności i utrzymywali formę, walcząc między sobą. Zyskały one wielką popularność wśród ludności i stały się tradycją.
Początkowo walczyli bez rękawic czy innej ochrony. Zawodnicy bandażowali swoje pięści linami, nie walczyli na ringu, zazwyczaj nie było sędziego, a walka trwała do momentu, gdy jeden z zawodników został absolutnym zwycięzcą. Popularność tych walk trwała przez kilka stuleci, stopniowo wprowadzano zasady walki i w końcu w 1921 roku boks tajski otrzymał formę sportową. Zaczęto walczyć na ringu, gdzie nad przebiegiem meczu czuwali sędziowie, określono dozwolone i zabronione techniki, a zawodnicy używali rękawic bokserskich i innego sprzętu ochronnego. W XX wieku w Tajlandii powstało kilka stadionów, na których odbywały się tajskie mecze bokserskie. Najsłynniejsze z nich to Limpinee, Radjadamnoern, Siam Omnoi, Channel 7 Stadium, One Songchai Stadium.
Tradycje i rytuały w tajskim boksie
Tajski boks jest sportem opartym na tradycji z historią liczącą prawie 700 lat. Tradycje tajskiego boksu w swoich podstawach opierają się na buddyzmie i animizmie, które są szeroko rozpowszechnione w Tajlandii. Wchodząc na ring zawodnik nosi na głowie święte nakrycie głowy monkon, które należy do klubu zawodnika i pełni funkcję ochronną. Innym amuletem ochronnym jest tzw. praciat, który zawodnik nosi zawiązany na ramieniu i ma go przez cały czas trwania meczu. Wchodząc na ring i podczas początkowych rytuałów zawodnicy noszą na szyi kwiaty. Amulety ochronne wojowników są święte i dlatego nie mogą być dotykane przez kobiety, które według buddystów mogłyby przynieść wojownikom pecha.
Po wejściu na ring zawodnicy wykonują rytualny taniec Ram Muay, aby oddać szacunek swojemu trenerowi, rodzinie i wszystkim tym, którzy pomogli im zostać fighterami. Rytualny taniec służy także jako uwolnienie przed walką.
Tajski boks opiera się na szacunku zarówno dla trenera, jak i dla przeciwnika, a zawodnicy cieszą się w Tajlandii dużym uznaniem publicznym.
Zasady tajskiego boksu
Tajski boks jest sportem ringowym full-contact. Ma ona swoje precyzyjne reguły, które określają dozwolone i zakazane techniki. W tajskim boksie walczy się tylko na stojąco; zapasy na ziemi są niedozwolone. W walkach używane są ciosy bokserskie, uderzenia łokciami, kopnięcia nogami i kolanami oraz specyficzny styl walki zwany klinczem. W klinczu zawodnicy walczą w zwarciu. Jest to wysoce techniczna walka oparta na sile, sprawności technicznej i koordynacji.
Czas trwania rund
Profesjonalne walki bokserskie Muay Thai trwają 5 rund po 2 minuty lub 5 rund po 3 minuty. Walki amatorskie trwają 3 rundy po 2 minuty każda. Mecze odbywają się na ringu, który spełnia określone przepisami wymiary. Mecz jest nadzorowany przez jednego sędziego ringowego i minimum 3 sędziów punktowych, którzy decydują o wyniku pojedynku.
Nokaut i zakończenie walki
Pojedynek może zakończyć się zwycięstwem jednego z zawodników na punkty, w tym przypadku o zwycięstwie zadecydują sędziowie punktowi. Walka może zakończyć się Knock Out, czyli KO jeśli jeden z zawodników nie jest w stanie kontynuować walki w ciągu 10 sekund od otrzymania techniki od przeciwnika. Techniczne KO oznacza, że zawodnik nie jest w stanie kontynuować walki, nawet jeśli wstanie w ciągu 10 sekund. RSC oznacza, że sędzia przerwał walkę. Sędzia ringowy ma prawo przerwać walkę, jeśli jeden z walczących jest liczony wiele razy lub jeśli jeden z walczących jest poważnie ranny. W ten sam sposób lekarz ringowy ma prawo przerwać mecz z powodu kontuzji. Mecz może zakończyć się poddaniem, jeśli użyta zostanie niedozwolona technika. W przypadku, gdy walka nie zostanie przerwana przedwcześnie i żaden z zawodników nie zdobędzie więcej punktów, sędziowie punktowi mogą uznać walkę za remis.
Sprzęt Ochronny
Pięściarze używają podczas walki różnego rodzaju sprzętu ochronnego, w walkach zawodowych są to m.in. rękawice bokserskie 8 uncji (w walkach do maksymalnej wagi 63,5 kg) lub 10 uncji (w walkach powyżej 63,5 kg), ochraniacz na zęby, bandaże na nadgarstki i kostki. Dodatkowo w amatorskich zapasach używane są kamizelki ochronne, kaski, ochraniacze na gwizdki i ochraniacze na łokcie. Kobiety używają ochraniaczy na piersi także w zapasach.
Technika boksu tajskiego
W tajboksie rozróżniamy ciosy pięścią i łokciem. Następnie są różne ciosy zadawane pod różnymi kątami z różnych pozycji:
- Jab – cios prosty z przedniej ręki
- Direct – bezpośredni cios tylną, silniejszą ręką
- Hak – boczny cios z przedniej lub tylnej ręki, przeznaczony na bliższy dystans
- Podbródkowy – to cios skierowany od dołu w klatkę piersiową lub podbródek
Uderzenia łokciami są szczególnie skuteczne na bliskim dystansie i są używane w klinczu, ale także w wymianach i kombinacjach.
W tajskim boksie zaangażowanie kopnięć i kolan jest ważną częścią walki:
- Low kick – jest niskim kopnięciem skierowanym na udo przeciwnika
- Round kick – to kopnięcie po łuku, które jest skierowane na żebra przeciwnika
- High kick – to wysokie kopnięcie skierowane na głowę przeciwnika
- Front Kick, Push Kick lub Teep Kick – to bezpośrednie kopnięcie z przedniej nogi używane do utrzymania dystansu od przeciwnika, kopnięcie z tylnej nogi nazywane jest „push kickiem”.
Kolana są jedną z technik charakterystycznych dla boksu tajskiego, obok łokci i klinczu. To twarda technika, która jest używana głównie w klinczu, ale także w kombinacjach z ciosami i kopnięciami.
Co to jest Klincz?
Klincz jest techniką walki, w której zawodnicy stoją blisko siebie i poprzez tę technikę próbują kontrolować pozycję przeciwnika lub ściągnąć go na ziemię.
Tajski Boks i Światowe Federacje
W dzisiejszych czasach główną drogą promocji sportu Muaythai jest poziom amatorski, a organem patronującym jest Międzynarodowa Federacja Amatorów Muaythai (IFMA). Podstawową różnicą między profesjonalną i amatorską koncepcją muaythai jest czas trwania walk, liczba rund i sprzęt ochronny. Poza jockstrapem, ochraniaczem na zęby i rękawicami, w wersji oryginalnej i dziś w sferze zawodowej nie używa się ochraniaczy, a zawodnicy wchodzą do walki boso. Walka trwa pięć rund po trzy minuty każda. Rundy są rozdzielone dwuminutową przerwą. W koncepcji amatorskiej, oprócz jockstrapów, ochraniaczy na zęby i rękawic, używa się także kasku ochronnego, ochraniaczy na łokcie i golenie, ochraniaczy na klatkę piersiową dla kobiet oraz kamizelek ochronnych dla kategorii juniorskich. Mecze trwają 3 rundy po trzy minuty każda z minutową przerwą. Wraz z wprowadzeniem zasad sportowych do tradycyjnej dyscypliny full-contact, organizacja IFMA obiecała otworzyć drogę dla swojego sportu do światowej elity w postaci uznania przez MKOl. Dzięki długiej i pełnej poświęcenia pracy wszystkich zaangażowanych osób, sportowców i fanów na całym świecie, w 2017 roku udało się to w końcu osiągnąć i Muaythai zostało uznane przez MKOl.