Streetball – Zasady Koszykówki 3×3

Streetball to miejska forma koszykówki, która jest obecnie rozgrywana na placach zabaw i w salach gimnastycznych na całym świecie. Zazwyczaj używana jest jedna strona boiska, ale poza tym zasady gry są bardzo podobne do tych, które obowiązują w zawodowej koszykówce. Liczba graczy w grze może wahać się od jednego napastnika do jednego strażnika (znanego też jako jeden na jednego lub mano a mano) do dwóch drużyn po pięciu graczy każda.

Skąd wywodzi się Streetball

Streetball jest bardzo popularną grą na całym świecie, a niektóre miasta w Stanach Zjednoczonych organizują programy streetballowe, takie jak północna koszykówka, aby pomóc młodym ludziom trzymać się z dala od kłopotów z przestępczością i narkotykami. Wiele miast organizuje nawet własne weekendowe turnieje streetballowe. Hoop It Up i Houston Rockets Blacktop Battle są jednymi z najpopularniejszych. W ostatnich latach streetball cieszy się rosnącym zainteresowaniem mediów, między innymi dzięki telewizyjnym wystawom, takim jak Streetball i City Slam na kanale sportowym ESPN, a także wystawom objazdowym, takim jak AND1 Mixtape Tour, Ball4Real i Streetball Extreme. W 2016 roku Streetball trafi do LOH.

Slogan „od ulicy do olimpiady” posłużył światowej federacji koszykówki FIBA za przewodnik przy tworzeniu koncepcji nowej dyscypliny koszykówki. Hasło to wyraża rzeczywistość w momencie wejścia FIBA do koszykówki 3×3, ale także marzenie, które powinno być na końcu długiej drogi budowania struktury i prestiżu nowej dyscypliny. Do tej pory koszykówka 3×3 kojarzona była głównie z streetballem i „kulturą ulicy”. Intencją jest zjednoczenie ruchu streetballowego i nadanie mu jednolitych zasad przy jednoczesnym zachowaniu wolności. Aby rozwijać dyscyplinę koszykówki, FIBA stworzyła również globalną platformę informatyczną, która umożliwia wymianę informacji pomiędzy zawodnikami i organizatorami w każdym miejscu na świecie.

Patronat federacji FIBA

FIBA postawiła sobie za cel uczynienie tego bardzo popularnego sportu, który wielu koszykarzy wykorzystuje do wypełnienia „martwego” okresu letniego pomiędzy sezonami, dyscypliną olimpijską. Jest jednak kilka ważnych kroków, które należy podjąć. Przede wszystkim FIBA musiała ustalić jasne zasady. W przeciwieństwie do streetballu, na boisku obecny będzie również sędzia. Należy stworzyć strukturę zawodów, na podstawie których będą dokonywane nominacje do drużyn narodowych. Jednym słowem cały ruch 3×3 musi być uporządkowany.

Dlatego powstała koncepcja zawodów, które powinny stać się nowymi filarami dyscypliny 3×3. Najwyższym poziomem dla drużyn, które mogą składać się z zawodników kilku narodowości, będą tzw. turnieje World Tour. Każdy kontynent powinien zawsze gościć co najmniej jeden turniej z tej serii, przy czym w Europie i Ameryce planowane są odpowiednio trzy i dwa turnieje. Jednak nie każdy będzie mógł wziąć udział w World Tour. Każdy kraj będzie miał określoną liczbę uczestników. Będą one pochodziły z krajowych turniejów 3×3. Warunkiem FIBA jest to, że dany kraj musi mieć przynajmniej trzy turnieje w sezonie. Zawodnik, który brał udział w przynajmniej jednym turnieju narodowym, będzie kwalifikował się do udziału w World Tour. Jednak zainwestowany czas i wysiłek się opłaci. W rzeczywistości, określona liczba drużyn z każdego 16-zespołowego turnieju World Tour awansuje do turnieju finałowego, który zostanie rozegrany w centrum Miami.

Tutaj bezpośrednio zaangażowane będą narodowe federacje koszykówki, które powinny być odpowiedzialne za rozgrywki 3×3. Będą oni odpowiedzialni za koncepcję turniejów narodowych, z których wyłonią się uczestnicy World Tour. Wiąże się to również z koniecznością stworzenia systemu rejestracji graczy 3×3. Następnie będą mogli śledzić swoje sukcesy w indywidualnym systemie rankingowym, który zostanie stworzony przez FIBA na podstawie punktów przyznawanych w zależności od ich pozycji w turnieju. Federacje narodowe określą również kryteria nominacji do drużyn narodowych.

Zasady gry

Podstawowe zasady i reguły streetballu oparte są na zasadach koszykówki.

Gra toczy się na jednym koszu, na połowie boiska do koszykówki lub na całym dostępnym parkiecie. Z kolei w kraju, w którym się narodził, gdzie streetball jest naprawdę popularny i rozpowszechniony, często gra się na dwa kosze.

Przykładem tego są wielkie turnieje streetballowe, ligi w USA, gdzie jedynym sposobem gry jest przejście przez całą długość boiska do koszykówki. W Streetball może grać dowolna liczba graczy od 1on1 do 5on5, ale idealną liczbą jest 3on3, gdzie gra oferuje wiele rozwiązań dla sytuacji w grze, pozostawiając jednocześnie dużo miejsca na „kreatywną” grę.

Wartość kosza z pola gry jest warta 1 punkt, z linii rzutów za trzy punkty 2 punkty. W niektórych turniejach rzuty wolne są wykonywane za faule i są warte 1 punkt. Posiadanie piłki jest określane przed startem lub w sytuacjach nierozstrzygniętych na różne sposoby, takie jak:

• A) Określenie zawodnika, który ma jeden rzut z linii rzutów wolnych, aby skutecznie/nieudanie trafić do kosza i tym samym zdobyć/nie zdobyć piłki dla swojej drużyny
• B) Tak zwane „cięcie” (kamień, nożyce, papier…)
• C) Drużyna broniąca otrzymuje piłkę
• D) Za porozumieniem stron

Przy rozpoczęciu, zatrzymaniu gry, piłka jest wrzucana z linii końcowej. Bardzo powszechne jest także „sprawdzenie” = podanie piłki do przeciwnika tuż za linią trzech punktów.

Po zdobyciu piłki przez drużynę broniącą (poprzez odbicie, odbicie odbitej piłki, blokowanie itp.), konieczne jest wprowadzenie piłki za linię rzutów za trzy punkty, po czym drużyna może atakować i zagrażać koszowi. Niektóre „narodowe style” gry mogą się różnić. Na przykład w „bałkańskim stylu” gry, po odbiciu niecelnego strzału przeciwnika nie trzeba iść „za trzy”, ale można iść prosto do kosza. W niektórych miejscach wymagane jest co najmniej jedno podanie, zanim kosz zostanie faktycznie zagrożony.

Po udanym zakończeniu za 1 lub 2 punkty drużyna broniąca otrzymuje piłkę. Ponownie, bardzo powszechny jest styl gry „American Make It, Too It”, w którym drużyna zdobywająca bramkę jest w posiadaniu piłki natychmiast w kolejnym ataku. Sama gra kończy się po zdobyciu 11, 16, 21 punktów. Zależy to bardziej od umowy i istnieje też niepisana zasada „Wygraj dwoma punktami”. W turniejach obowiązuje również limit czasowy.

Zmiana może być dowolnie częsta, gdy gra jest przerwana lub gdy piłka jest „w spoczynku”. W turniejach istnieje również możliwość krótkiego odpoczynku.

Faule w Streetballu

Faule – opierają się na zasadach koszykówki i znów zależy od umowy, czy faul popełnia „faulowany” czy „faulujący”. Ciężkość fauli jest również oceniana w nieco inny sposób niż w koszykówce five-a-side. Na większych turniejach streetballowych, podczas ważnych meczów, zazwyczaj obecni są sędziowie streetballowi lub obserwator, który sędziuje w momentach rozstrzygających o remisie. W każdym razie największym mottem sędziego powinno być „FAIR PLAY”.

Reguły gry

• Boisko i piłka: oficjalne boisko ma 15 m szerokości i 11 m długości. Dla kobiet i mężczyzn oraz wszystkich grup wiekowych używana jest piłka rozmiaru „6”.
• Zawodnicy: Lista drużyny musi zawierać lidera drużyny i czterech zawodników (trzech na boisku i jeden rezerwowy). Uwaga: Na oficjalnych zawodach mecz może rozpocząć tylko trzech zawodników na boisku.
• Sędziowie: Jeden lub dwóch sędziów na polu gry. Dwóch sędziów asystentów przy stoliku, sędzia punktowy i sędzia czasowy.
• Przerwa: Jedna na mecz dla każdej drużyny trwająca 30 sekund.
• Pierwsze posiadanie piłki: Po wygranym rzucie monetą, drużyna wybiera pierwsze posiadanie piłki.
• Zdobyte punkty: Kosz wewnątrz łuku liczy się jako jeden punkt. Kosz zza łuku liczy się za dwa punkty.
• Limit czasu gry i punktów: gra 1×10 minut czasu netto lub zdobycie 21 punktów. Jeśli gra jest rozgrywana na czas brutto, ograniczenia wynoszą: 10 minut lub 10 punktów, 15 minut lub 15 punktów, 21 minut lub 21 punktów.
• Czas oddania rzutu: Drużyna ma limit 12 sekund. Jeśli czas nie zostanie zmierzony, sędzia odlicza ostatnie pięć sekund.
• Rzuty Wolne: Jeden (1) rzut wolny, faul przy strzale wewnątrz łuku, dwa (2) rzuty wolne, faul przy strzale za łukiem. Jeden (1) rzut wolny po faulu na udanym koszu z pola.
• Limity błędów drużyny i zawodników: Drużyna ma prawo do sześciu (6) fauli; każdy dodatkowy siódmy, ósmy, dziewiąty faul skutkuje dwoma rzutami wolnymi. Dziesiąty (10) i każdy inny błąd zawodnika na boisku jest karany jako techniczny (dwa rzuty wolne i piłka za łukiem). Błędy zawodnika (z wyjątkiem błędów niesportowych) nie są rejestrowane. Jednakże, po dwóch (2) niesportowych błędach w jednej grze, gracz zostaje zdyskwalifikowany z gry i turnieju.
• Posiadanie piłki po udanym koszu: drużyna otrzymująca kosz, jeśli wejdzie w posiadanie piłki w łuku pod koszem, nie może być powstrzymywana.
• Posiadanie piłki i szansa na zdobycie punktu: Przy martwej piłce (sędzia gwiżdże), drużyna jest w posiadaniu piłki po wymianie piłki za łukiem. Przy udanym odbiciu lub odbiciu defensywnym piłka musi być wyniesiona za łuk. W sytuacji odbicia piłki drużyna broniąca jest w posiadaniu piłki po tym, jak została ona wymieniona za łukiem.
• Zmiana zawodnika: Zmiana jest dozwolona przez każdą z drużyn, gdy piłka jest martwa, ale przed przejęciem kontroli nad nią. Zawodnik rezerwowy może wejść na pole gry za linią końcową dopiero po kontakcie z zawodnikiem rezerwowym. Zmiana nie wymaga żadnego działania ze strony sędziów boiskowych lub sędziów asystentów przy stoliku.
• Umiejscowienie zawodnika: Uważa się, że zawodnik znajduje się za łukiem, jeśli stoi obiema stopami za łukiem. 15.2 Oficjalne Reguły FIBA mają zastosowanie do wszystkich sytuacji nie wymienionych powyżej. 15.3 Zmiany drużyn, wyrzucenia i protesty są szczegółowo opisane w pełnej wersji reguł.

Odmiany Streetballu

Street

W streetballu (znanym też jako „pickup” lub „street”) o końcowym wyniku decyduje jedna z drużyn. Rzuty wolne nie są powszechną praktyką, a faule są zgłaszane przez faulowanego gracza. Faule obrońcy zazwyczaj nie są brane pod uwagę, chyba że są nieodgwizdane. Termin streetball może również odnosić się do specyficznego stylu gry, który skupia się bardziej na indywidualnych talentach zawodników. Niektóre style mogą łamać tradycyjne zasady; powszechne jest przechwalanie się i wyzywanie przeciwników, a niektórzy gracze angażują się w nadmierny drybling, który w profesjonalnych ligach koszykarskich zostałby najprawdopodobniej uznany za naruszenie zasad. Mimo to styl ten jest bardzo popularny, a niektóre mecze są transmitowane przez sportową stację telewizyjną ESPN.

Jednym z najbardziej znanych miejsc do uprawiania streetballu jest Rucker Park w Nowym Jorku. Kareem Abdul-Jabbar, Wilt Chamberlain, Julius „Dr. J” Erving, Nate „Tiny” Archibald i Connie Hawkins to tylko niektóre z gwiazd NBA, które stały się legendami na tym parkiecie.

Make-it-take-it

W grze na połowie boiska, w niektórych regionach stosuje się zasadę „make-it-take-it” (zwaną również „buckets” lub „winners-out”), gdzie drużyna zdobywająca punkt odzyskuje piłkę. Ponieważ rzuty wolne nie są powszechne, trafione kosze są warte jeden punkt. Jeśli na boisku znajduje się linia rzutów za trzy punkty, to kosze z tej odległości są warte dwa punkty. Niektóre boiska zachowują ustalone w koszykówce liczenie punktów za dwa z pola i za trzy z odległości większej niż 6,25 metra.

Twenty-One

„Dwadzieścia jeden” to gra, w którą można grać z dwoma lub więcej graczami. Każdy gracz ma swój własny wynik, a wygrywa ten, kto zdobędzie dwadzieścia jeden punktów. Każdy gracz gra sam, bez kolegów z drużyny i przeciwko wszystkim. Grę rozpoczyna jeden z graczy, który na chwilę staje się atakującym i próbuje zdobyć kosz. Wszyscy inni próbują go powstrzymać. Gracz atakujący może w każdej chwili strzelić do kosza, może odbić piłkę i strzelić ponownie. Obrońca odbijający musi najpierw wyczyścić piłkę za linią rzutów za trzy punkty przed atakiem. Zawodnik, który trafia do kosza z podłoża, wykonuje dodatkowe rzuty wolne. Może kontynuować strzelanie z rzutów wolnych, dopóki nie zdobędzie punktu. Pozostali gracze próbują odbić nieudane próby i sami organizują atak. „Dwadzieścia jeden” prawie zawsze gra się na połowie boiska.

Niektóre zasady obejmują:

Kosze zdobyte z gry są warte dwa punkty, a rzuty wolne jeden. Ograniczenie udanych rzutów wolnych do zazwyczaj trzech, po których drużyna dostaje piłkę do ponownego ataku. Gra kończy się z mniej niż 21 punktami (zwykle 11), jeśli jeden z graczy osiągnie wymaganą liczbę, a pozostali są na zero. Kasuje punkty zawodnika do zera, jeśli osiągnie on 13; jeśli 13 zostanie osiągnięte podczas wykonywania rzutów wolnych, zawodnik otrzymuje jeden dodatkowy rzut, aby wyrównać swój wynik do 14.

The-One

The One jest odmianą stworzoną dla pięciu graczy, dającą możliwość gry w niekorzystnej sytuacji. Jego początki sięgają Strawberry Creek Park w Berkley. „The One” jest podobne do „Twenty One”, ale jest tu więcej miejsca na atak. Jeden z graczy wybiera, że będzie grał jako „Ten Jedyny”, a pozostali dzielą się na pary. Ważne jest, by pamiętać, że choć niektórzy gracze są w drużynach, każdy z nich ma swój własny wynik. Ten, kto pierwszy osiągnie ostateczny wynik (zwykle 21), zostaje uznany za zwycięzcę. Gra rozpoczyna się, gdy Jedynka ma piłkę sprawdzoną przez jednego z przeciwników za linią szóstki i może wtedy zaatakować. Jeśli mu się to uda, wraca ponownie za linię rzutów wolnych i po sprawdzeniu piłki może ponownie zaatakować.

Punkty zdobyte przez „The One” są warte podwójnie. Jeśli zawodnik „The One” nie odniesie sukcesu, jego piłka może zostać odbita lub w inny sposób odzyskana przez którąkolwiek z drużyn, wyczyszczona za linią rzutów za trzy punkty i zaatakowana. W tym momencie jest to gra dwóch na trzech. Jeśli ta drużyna zdobywa punkty, to obaj zawodnicy zdobywają taką samą liczbę punktów. Jeśli gracz, który jest w parze, zdobędzie punkty, staje się „Tym Jedynym” na następną rundę, a jego miejsce zajmuje aktualny „Ten Jedyny”. Nowy zawodnik „The One” sprawdza piłkę za szóstką i gra toczy się dalej tak jak poprzednio. Gra toczy się w ten sposób, dopóki jeden z graczy nie osiągnie ostatecznego wyniku.

Mistrzostwa Świata w 3×3

Drużyny narodowe będą początkowo koncentrować swoje wysiłki przede wszystkim na Mistrzostwach Świata. FIBA zamierza zorganizować to dla seniorów, ale także dla kategorii poniżej 18 lat. Juniorzy mają już przecież doświadczenie z Mistrzostwami Świata od końca lata 2011 roku, kiedy to w Rimini we Włoszech odbyły się pierwsze w historii Mistrzostwa Świata 3×3. Dzięki pozytywnemu odzewowi ze strony zawodników mistrzostw możemy mówić o udanym debiucie. Jednak cała koncepcja 3×3 zmierza ku jeszcze wyższym standardom. Jest to udział zawodników 3×3 w Igrzyskach Olimpijskich. Najbardziej optymistyczne opinie mówią nawet o Rio de Janeiro 2016 jako o pokazowym sporcie olimpijskim.

Aby osiągnąć najlepsze wyniki, potrzebny jest najlepszy sprzęt. 3×3 od początku projektu jest pomyślane jako sport czysto outdoorowy. Największym wrogiem wszystkich organizatorów 3×3 i koszykarzy jest pogoda. Dlatego FIBA pracuje z zewnętrznymi dostawcami nad stworzeniem nawierzchni, która zapewniłaby bezpieczne warunki dla zawodników nawet w przypadku deszczowej pogody. Jednocześnie powierzchnia powinna być jak najbardziej mobilna, tak by można ją było łatwo złożyć i przetransportować w inne miejsce. Będzie się więc składał z kwadratowych desek, które do siebie pasują.

Koszykówka 3×3 (streetball) to bardzo szybka i agresywna dyscyplina, w której dominują akcje 1 na 1, co jest niezwykle atrakcyjne dla widzów. Nie zabraknie jednak także strzelców. Reguły gry predestynują ją do bycia bardzo dynamiczną. Dwunastosekundowy limit strzałów nie pozostawia graczom zbyt wiele miejsca na rozgrywanie skomplikowanych kombinacji lub nawet na przeciąganie gry. Zdobycie kosza jest warte jeden punkt, strzał zza łuku trzypunktowego jest nagradzany dwoma punktami. Gra kończy się, gdy jedna z drużyn zdobędzie 21 punktów, chyba że czas przeznaczony na jedną grę (1×10 minut) upłynie wcześniej.