Paavo Nurmi urodził się 13 czerwca 1897 w Turku, a zmarł 2 października 1973 w Helsinkach. Był fińskim biegaczem, dziewięciokrotnym mistrzem olimpijskim. Należy on do trio słynnych „Latających Finów” z lat 1910 i 1920 – obok Ville Ritola i Hannesa Kolehmainena. W latach 20 był najlepszym na świecie biegaczem na średnich i długich dystansach, posiadającym rekordy świata na odległościach od 1500 m do 20 km.
Nurmi zdobył w sumie dziewięć złotych i trzy srebrne medale na Igrzyskach Olimpijskich w latach 1920-1928. W 1932 r. nie mógł powiększyć swoich osiągnięć ponieważ przyjął nagrodę finansową w jednym z wyścigów i został uznany za profesjonalistę. Zapalił znicz olimpijski podczas otwarcia Letnich Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach w 1952 roku.
Biografia
Paavo Nurmi urodził się w Turku w Finlandii w rodzinie stolarza Johana Fredrika Nurmi i żony Matildy Wilhelminy Lain. Rodzeństwo Nurmiego – Siiri, Saara, Martti i Lahja urodziło się odpowiednio w latach 1898, 1902, 1905 i 1908. W 1903 roku cała rodzina przeniosła się z północnej dzielnicy Raunistula w Turku do centralnej części miasta, do mieszkania o powierzchni 40 metrów kwadratowych. Nurmi mieszkał tam do 1932 roku. On i jego przyjaciele byli mocno zainspirowani przez Anglika Alfreda Shrubba, który w tamtym czasie był słynnym biegaczem długodystansowym. Codziennie biegli lub pływali razem do oddalonej o sześć kilometrów wyspy. Czasami odbywali te podróże nawet dwa razy dziennie.
Młodość Nurmiego
Kiedy Nurmi miał jedenaście lat, był w stanie przebiec 1500 metrów w doskonałym czasie. Jego ojciec zmarł w 1910 roku, a siostra rok później, przez co rodzina popadła w kryzys finansowy. Musieli wynająć pokój w mieszkaniu innej rodzinie, przez co sami zamieszkali w jednym pokoju. Nurmi, choć był bardzo zdolnym uczniem, musiał przerwać naukę i podjąć pracę jako dostawca w piekarni. Chociaż przestał biegać, to jednak zwiększył swoją sprawność fizyczną, pchając ciężkie wózki pod strome wzgórza. Dzięki wytężonej pracy, jak mówił, wzmocnił mięśnie pleców i nóg co pomogło mu w kolejnych latach życia.
Jego pasja rozgorzała na nowo w wieku 15 lat, kiedy to do biegania skłoniły go występy miejscowego biegacza Hannesa Kolehmainena. Mówiło się wtedy o nim, że „umieścił Finlandię na mapie świata podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w 1912 roku”. Nurmi kilka dni po tym wydarzeniu poszedł kupić pierwszą parę butów do biegania. Jego zwyczajowy trening polegał na bieganiu w lecie, a w zimie na uprawianiu narciarstwa biegowego.
Klub Sportowy i Pierwsze Zawody
W 1914 roku dołączył do klubu sportowego Turun Urheiluliitto i wygrał swój pierwszy bieg na 3000 m. Dwa lata później udoskonalił program treningowy, rozszerzając go o marsz, sprint i kalistenikę (ćwiczenia z ciężarem własnego ciała). Cały czas jednak musiał zapewniać byt swojej rodzinie, na którą zarabiał w pracy w warsztacie. Pracował tam do czasu wstąpienia do służby wojskowej w kwietniu 1919 roku. Podczas fińskiej wojny domowej Paavo pozostał politycznie bierny wobec wydarzeń i skupił się na przygotowaniach do Igrzysk Olimpijskich. Po wojnie postanowił nie wstępować do nowo powstałej Fińskiej Robotniczej Federacji Sportowej.
Służba w wojsku i treningi
Podczas swojej służby w wojsku szybko wyróżnił się w ćwiczeniach sportowych. Gdy inni maszerowali, Nurmi był w stanie przebiec trasę z karabinem w ręku i plecakiem pełnym piasku. Z powodu uporu Nurmi miał problemy z przełożonym podoficerem, ale miał szczęście. Mimo odmowy złożenia przysięgi wojskowej był lubiany przez swoich dowódców. cZe względu na to, że jego dowódca Hugo Österman, był wielkim entuzjastą sportu, Nurmi i kilku innych zawodników otrzymali dodatkowy czas wolny na treningi. Nurmi często improwizował podczas treningów. Wykorzystując infrastrukturę wojskową przytrzymywał się jadącego pociągu, wydłużając w ten sposób krok. Nosił także podczas biegu ciężkie manierki, które wzmacniały mu nogi. Nurmi zaczął więc skromnie podnosić swoje wyniki i zbliżać się do wyboru do narodowej drużyny olimpijskiej. W marcu 1920 roku został awansowany na kaprala. 29 maja tego samego roku ustanowił pierwszy rekord kraju w biegu na 3000 m, a następnie w lipcu zdobył kwalifikacje olimpijskie na 1500 m i 5000 m.
Igrzyska Olimpijskie w 1920 i 1924 roku
Nurmi zadebiutował w sierpniu podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich 1920 roku w Antwerpii. Tutaj zdobył swój pierwszy medal olimpijski, zajmując drugie miejsce w biegu na 5000 m tuż za Francuzem Josephem Guillemotem. Był to jedyny raz, kiedy Nurmi przegrał z nie-Fińczykiem na Olimpiadzie. Był prawie niepokonany w innych zawodach lekkoatletycznych. Udało mu się wygrać 10 000 m, wyprzedzając Guillemota na ostatnim zakręcie i poprawiając swój rekord o ponad minutę.
Wygrał bieg przełajowy, w którym pokonał Szweda Erica Backmana oraz drużynowy bieg przełajowy, w którym razem z Heikki Liimatainenem i Teodorem Koskennieme pokonali reprezentacje Wielkiej Brytanii i Szwecji. Zwycięstwo Nurmiego na Olimpiadzie pomogło także jego rodzinie w Turku, która dzięki temu mogła sobie pozwolić na elektryczne oświetlenie i bieżącą wodę w domu. Nurmi otrzymał także stypendium, które pozwoliło mu na naukę w Szkole Przemysłowej Teollisuuskoulu w Helsinkach.
Po przegranej z Guillemotem, Nurmi postanowił przyjrzeć się i przeanalizować swoje zachowanie w wyścigach. Zauważył, że na początku zawodów zawsze pokonywał kilka pierwszych okrążeń zbyt szybko. Dlatego podczas biegów zaczął używać stopera, który pozwalał mu na dokładne mierzenie czasu każdego okrążenia, nadając idealne tempo biegu i równomierne rozłożenie sił. Starał się doskonalić technikę i taktykę do tego stopnia, by taktyka jego przeciwników nie mogła mu dorównać. W 1921 roku w Sztokholmie ustanowił swój pierwszy rekord świata w biegu na 10 000 m. W 1922 roku pobił rekordy świata w biegach na 2000 m, 3000 m i 5000 m. Rok później ustanowił także nowe rekordy świata na 1500 m i 1 milę. Wcześniej, i do dziś, nie było biegacza, który jednocześnie posiadałby rekordy na 1 milę, 5000 m i 10 000 m. Nurmi sprawdził także swoją szybkość podczas Mistrzostw Finlandii w biegu na 800 m, wygrywając go i poprawiając rekord kraju. Nurmi wyróżniał się także w nauce. Po ukończeniu szkoły uzyskał tytuł inżyniera i wrócił do domu, by przygotować się do zbliżających się Letnich Igrzysk Olimpijskich w Paryżu w 1924 roku.
Olimpiada w Paryżu w 1924 roku
Początkowo jego udział w Olimpiadzie był nieco niepewny, gdyż wiosną tego samego roku zmagał się z kontuzją kolana. Na szczęście udało mu się wszystko wyleczyć i wznowił bieganie, nawet dwa razy dziennie (tzw. trening dwufazowy). 19 czerwca, jeszcze poza programem Igrzysk Olimpijskich, Nurmi ustanowił nowe rekordy świata w biegach na 1500 m i 5000 m na stadionie Eläintarhen, z zaledwie godzinną przerwą pomiędzy tymi dwoma dystansami. W finale 1500 m na Igrzyskach Olimpijskich w Paryżu był nawet w stanie przebiec pierwsze 800 m prawie 3 sekundy szybciej niż poprzednio. Jego jedyny konkurencyjny rywal, Amerykanin Ray Watson, wycofał się przed ostatnim okrążeniem. Nurmi miał więc już zapewnione zwycięstwo i mógł nieco zmniejszyć swoje i tak już drastyczne tempo, ale i tak zdołał poprawić swój własny rekord olimpijski na tym dystansie o 3 sekundy. Za zwycięskim Nurmim uplasowali się Willy Schärer, H.B. Stallard i Douglas Lowe. Finał na 5000 m trwał mniej niż dwie godziny, a Nurmi miał zmierzyć się ze swoim rodakiem Willo Ritilą, który wygrał już na tej olimpiadzie bieg na 3000 m i 10 000 m.
Wysokie Temperatury i Przerwane Zawody
Ritola i Edvin Wide wspólnie uzgodnili, że spróbują całkowicie wyczerpać Nurmiego i pozbyć się go, stosując tempo zbyt szybkie, by dorównać tempu potrzebnemu do pobicia rekordu świata. Gdy Nurmi zdał sobie sprawę, że teraz nie będzie rywalizował z czasem końcowym, ale tylko z tymi dwoma biegaczami, wyrzucił stoper i całkowicie zaangażował się w nadchodzący pojedynek.
W miarę upływu czasu Szwed Edvin Wide zaczął odsuwać się od Finów, nie mogąc już poradzić sobie z tempem, a walka przesunęła się teraz między Paavo Nurmiego i Willa Ritolę. Na prostej Ritola próbował wyprzedzić rywala na zewnętrznej alei, ale Nurmi był w stanie odpowiedzieć i jeszcze bardziej zwiększył tempo. Ostatecznie wygrywając z przewagą jednego metra nad Ritolą.
Olimpiada była kontynuowana w biegu przełajowym, ale towarzyszył jej upał sięgający 45°C co spowodowało, że tylko 15 z 38 uczestników ukończyło bieg. Reszta biegaczy nie była w stanie ukończyć biegu, a 8 z nich musiało zostać wyniesionych na noszach. Jeden z francuskich biegaczy zaczął biegać w kółko przed ostatnim okrążeniem, po czym ocknął się i ruszył, aby ukończyć bieg. Z powodu dezorientacji zamiast na trasę biegu wszedł prosto na trybuny i stracił przytomność.
Wide, który początkowo utrzymywał się na prowadzeniu, ostatecznie również nie ukończył wyścigu, a później mylnie twierdzono, że zmarł w szpitalu. Nurmi wykazywał tylko lekkie oznaki wyczerpania, nawet po pokonaniu swojego rodaka Willa Ritola, który zajął drugie miejsce. Kiedy wydawało się, że Finlandia nie zdobędzie już złotego medalu w konkursie drużynowym, zdezorientowany fiński biegacz Liimatainen zaczął nagle zbliżać się do stadionu, ledwo mogąc iść. Jeden z biegaczy przed nim nagle zasłabł 50 m przed metą, więc Liimatainen myślał, że dobiegł do mety i próbował zejść z trasy.
Zignorował wszystkie okrzyki i ponaglenia widzów by ukończyć bieg. W końcu udało mu się. Znów ruszył we właściwym kierunku i zapewnił złoty medal drużynie fińskiej, kończąc wyścig na 12-tym miejscu. Ci, którzy byli świadkami tego, co wydarzyło się podczas biegu, byli absolutnie zszokowani. Komitet Olimpijski zakazał biegów przełajowych na wszystkich nadchodzących Igrzyskach Olimpijskich.
Następnego dnia, podczas wyścigu drużynowego na 3000 m, Nurmi i Ritola wygrali, zajmując pierwsze i drugie miejsce. Nurmi zdobył tam w sumie pięć złotych medali w pięciu różnych konkurencjach biegowych, ale mimo to wrócił z Olimpiady z poczuciem krzywdy, gdyż celowo nie wybrano go do wyścigu na 10 000 m, w którym mógłby obronić swój aktualny tytuł. Do tego biegu wybrano inne gwiazdy, mimo że Nurmi uwielbiał ten dystans. Po powrocie do Finlandii ponownie pobił rekord świata w biegu na 10 000 m, który utrzymywał się przez następne 13 lat, dopóki nie został pobity przez jego rodaka, Ilmari Salminena. Paavo Nurmi był jednocześnie posiadaczem rekordów świata w biegach na 1500 m, 1 milę, 3000 m, 5000 m i 10 000 m.
Podróż po USA i Igrzyska Olimpijskie w 1928 roku
Na początku 1925 roku Nurmi pozwolił sobie wyruszyć w podróż po Stanach Zjednoczonych, aby zainteresować sobą opinię publiczną. W sumie, podczas 5-miesięcznego tournee wziął udział w 55 wyścigach (45 z nich odbyło się w pomieszczeniach zamkniętych).
Pierwszy z wyścigów odbył się 6 stycznia 1925 roku w Madison Square Garden. Jego pierwszy publiczny występ w wyścigach zakończył się takim samym wynikiem jak wcześniejsze wyścigi w Helsinkach i Paryżu. Nurmi pokonał Joie Ray i Lloyda Hahna w biegu na 1 milę oraz swojego rodaka Willa Ritolę w biegu na 5000 m, ponownie ustanawiając nowe rekordy świata w obu imprezach biegowych. Później niemal regularnie bił istniejące rekordy w dziesięciu innych imprezach biegowych i ustanawiał nowe światowe rekordy w mniej znanych wydarzeniach.
W sumie wygrał 51 wyścigów, z których wycofał się z jednego i przegrał dwa, ponieważ nie odpowiadały one bezpośrednio jego nastawieniu na dystans. Jednym z jego przegranych wyścigów był finałowy bieg na pół mili na Yankee Stadium, w którym zajął drugie miejsce za słynnym amerykańskim biegaczem Alanem Helffrichem. Tym samym zakończył się 4-letni nieprzerwany ciąg zwycięstw Nurma w 121 biegach na dystansach od 800 m i więcej. Choć Nurmi nienawidził przegrywać, to właśnie on jako pierwszy pogratulował Helffrichowi zwycięstwa. Dzięki temu tournée Nurmi zyskał ogromną popularność w całej Ameryce. Zgodził się także na spotkanie z ówczesnym prezydentem Stanów Zjednoczonych Calvinem Coolidge’em w Białym Domu. Nurmi następnie opuścił Stany Zjednoczone i powrócił do Finlandii.
Powrót Do Domu i Brak Motywacji
Po powrocie do Finlandii Nurmi stracił motywację do biegania, czemu dodatkowo sprzyjał reumatyzm i problemy ze ścięgnem Achillesa. Porzucił swoją dotychczasową pracę konstruktora maszyn i zaczął intensywnie uczyć się o biznesie i działalności handlowej. Został maklerem giełdowym, a wśród jego doradców biznesowych znalazł się nawet Risto Ryto, dyrektor Banku Finlandii i przyszły prezydent Finlandii.
W 1926 roku w Berlinie Nurmi pobił kolejny rekord świata na 3000 m. Następnie poprawia ten wyczyn w Sztokholmie, choć wielokrotnie próbuje go spowolnić Nils Eklöf, który chciał pomóc swojemu pokonanemu rodakowi Wiadzie.
Z powodu tego incydentu Nurmi rozgniewał się na Szwedów i przysiągł, że nigdy więcej nie będzie się ścigał z Eklöfem. W październiku 1926 roku został pokonany w biegu na 1500 m przez Niemca Otto Peltzera, który wraz z pierwszym miejscem zdobył także nowy rekord świata na 1500 m. Nurmi został tym samym pokonany pięć lat później na dystansie dłuższym niż 1000 m, gdzie miał passę 133 kolejnych zwycięstw. W 1927 roku został wykluczony z zawodów międzypaństwowych po tym, jak odmówił udziału w zawodach Finnish-Swedish International, gdzie miał się ścigać z Eklöfem.
Odwołany został także rewanż Peltzera w biegu na 1500 m, który miał odbyć się w Wiedniu. Nurmi zakończył w ten sposób sezon i zagroził, że do końca grudnia nie weźmie udziału w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w 1928 roku. W wyścigach nominacyjnych do Igrzysk Olimpijskich w 1928 roku zajął trzecie miejsce w wyścigu na 1500 metrów, kiedy to został wyprzedzony przez późniejszych złotych i brązowych medalistów Harri Larvę i Eino Purje. To skłoniło go do podjęcia decyzji o skoncentrowaniu się na dłuższych dystansach.
Srebrny Medal w Amsterdamie w 1928
Na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku Nurmi startował w trzech konkurencjach. Udało mu się wygrać bieg na 10 000 m, zostawiając za sobą Villi Ritolę, którego wyprzedził z drugiej pozycji na prostej. Przed startem finału biegu na 5000 m Nurmi doznał kontuzji, gdy upadł w fosie podczas eliminacji biegu po schodach, stłuczenia biodra i skręcenia nogi. W tym momencie Francuz Lucien Duquesne zatrzymał się, by pomóc Nurmi’emu stanąć na nogi, za co Nurmi był mu bardzo wdzięczny. Fin pomógł wtedy Lucienowi utrzymać tempo i zaproponował, że pozwoli mu wygrać rundę kwalifikacyjną, na co Francuz z grzeczności odmówił. W biegu na 5000 m Nurmi chciał powtórzyć swój triumf nad Ritolą, ale zamiast tego jego rodak zaczął oddalać się od niego. Nurmi wydawał się być na krawędzi bardziej niż kiedykolwiek. Ledwo był w stanie utrzymać za sobą szwedzkiego Wido. W końcu jednak utrzymał przewagę i zdobył srebrny medal.
Po tych występach Nurmi nie miał wystarczająco dużo czasu na odpoczynek i wyleczenie kontuzji, aby zdążyć na finał biegu z przeszkodami, który odbył się następnego dnia. Tutaj z wielkim trudem pokonał przeszkody, co dało jego rodakowi Toivo Loukola znaczną przewagę. Na ostatnim okrążeniu Nurmi zwiększył tempo i bezpiecznie zostawił rywali za sobą. Ukończył zawody dziewięć sekund za nowo ustanowionym rekordem świata. Mimo to, poprawił swój osobisty rekord. Choć Ville Ritola nie ukończył wyścigu, ostatnie miejsce na podium zajął Fin Ove Andersen, dzięki czemu reprezentacja Finlandii zgarnęła wszystkie medale, jakie mogła zdobyć w tej dyscyplinie na Igrzyskach Olimpijskich w 1928 roku.
Przejście na Dłuższe Dystanse
Nurmi powiedział kiedyś w wywiadzie dla szwedzkiej gazety:
To naprawdę mój ostatni sezon na bieżni. Robię się na to za stary. Ścigałem się przez całe piętnaście lat i mam już dość.
Nie zaprzestał jednak całkowicie biegania i zaczął skupiać się na długich dystansach. W październiku 1928 roku ustanowił nowe rekordy świata w biegu na 15 km, 10 mil i w biegu godzinnym, który odbył się w Berlinie.
Jego ostatni rekord nie został pobity przez 17 lat, aż w 1945 roku został poprawiony przez innego Fina, Viljo Heino, któremu udało się przebiec 129 m dalej niż Nurmi. W styczniu następnego roku Nurmi wyruszył na drugie tournée po Stanach Zjednoczonych, rozpoczynając je w Nowym Jorku, gdzie po raz pierwszy w życiu został pokonany w wyścigu na jedną milę przez Raya Congera w dorocznej Wanamaker Mile na Brooklynie. Finowi zabrakło siedmiu sekund do pobicia swojego poprzedniego rekordu świata z 1925 roku, co doprowadziło do dyskusji, czy jedna mila nie była dla niego zbyt krótkim dystansem.
W 1930 roku ponownie ustanowił nowy rekord świata w biegu na 20 km. W 1931 roku pokazał, że nadal może dominować na krótszych dystansach, pokonując swoich rodaków Lauri Lehtinena, Lauri Virtanena i Volmari Iso-Holla w stosunkowo nieczęstym biegu na dwie mile, a jednocześnie ustanawiając nowy rekord świata, stając się pierwszym biegaczem na świecie, który złamał granicę dziewięciu minut w tej dyscyplinie. W zbliżających się Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles w 1932 roku Nurmi był zdecydowany startować tylko w biegu na 10 000 m i maratonie, co uzupełnił stwierdzeniem, że:
Nie wezmę udziału w biegu na 5 000 m, ponieważ Finlandia ma tu już co najmniej trzech innych wspaniałych biegaczy.
Wykluczenie z Zawodów
W kwietniu 1932 roku Nurmi został wykluczony z międzynarodowych zawodów lekkoatletycznych przez Międzynarodową Amatorską Federację Lekkoatletyczną (obecnie przemianowaną na Międzynarodowe Stowarzyszenie Federacji Lekkoatletycznych, w skrócie IAAF) do czasu, aż jego status jako biegacza amatora zostanie zweryfikowany. Fińscy urzędnicy skrytykowali IAAF za zrobienie tego bez konsultacji, ale zgodzili się na rozpoczęcie procedury. IAAF zwyczajowo podejmuje ostateczną decyzję w imieniu swojego wydziału krajowego, po czym amerykańska agencja prasowa Associated Press napisała, że nie ma wątpliwości, że jeśli fińska federacja oczyści Nurmiego z zarzutów, to międzynarodowy organ zaakceptuje decyzję IAAF bez sprzeciwu. Tydzień później Fińska Federacja Lekkoatletyczna orzekła na korzyść Nurmiego, nie znajdując żadnych dowodów na potwierdzenie jego statusu zawodowego. W tym czasie Nurmi miał nadzieję, że jego zawieszenie w sporcie zostanie zniesione przed zbliżającymi się Igrzyskami Olimpijskimi.
26 czerwca 1932 roku Nurmi wziął udział w swoim pierwszym w życiu maratonie, który był biegiem kwalifikacyjnym do spełnienia limitów potrzebnych do startu w Olimpiadzie i Nurmi ukończył go całkowicie bez picia wody. Przebiegł tutaj „stary” maraton, w sumie 25 mil (40,2 km). Przebiegł go w czasie 2:22:03.8 – przy stałym tempie byłoby to równoważne czasowi 2:29:00 biorąc pod uwagę dzisiejszy maraton. W ten sposób, gdyby został rozegrany maraton o standardowej długości, Nurmi pobiłby rekord świata należący wówczas do Amerykanina Alberta Michelsena z czasem 2:29:01.8. Drugi po Nurmim był jego rodak Armas Toivonen, przyszły brązowy medalista zawodów, ale stracił do swojego zwycięzcy sześć minut.
Ostatecznie czas Nurmiego stał się nowym nieoficjalnym rekordem „krótkiego” maratonu. Przekonany, że osiągnął już wystarczająco dużo w swojej karierze sportowej, postanowił zrezygnować z wyścigów, częściowo z powodu problemów ze ścięgnem Achillesa. Fiński Komitet Narodowy i tak zgłosił Nurmiego do startu w biegu na 10 000 i maratonie. W tym samym czasie brytyjska gazeta The Guardian napisała, że w wyścigach kwalifikacyjnych jego końcowe czasy były prawie nie do uwierzenia. W rezultacie Nurmi zdecydował się rozpocząć ponownie treningi i mimo kontuzji wyruszył do wioski olimpijskiej w Los Angeles. Nurmi postawił sobie za cel zakończenie kariery sportowej ze złotym medalem maratonu na szyi, tak jak uczynił to jego rodak Hannes Kolehmainen tuż po I wojnie światowej.
Olimpiada 1932 i Dalsza Kariera Nurmiego Paavo
Niestety, prawie trzy dni przed rozpoczęciem biegu na 10 000 m, specjalna komisja IAAF podjęła decyzję o wykluczeniu Nurmiego i zakazała mu startu na Igrzyskach Olimpijskich w Los Angeles. Prezydent IAAF i przewodniczący Rady Wykonawczej Sigfrid Edström ogłosił, że pełny Kongres IAAF, który miał się odbyć następnego dnia, nie mógł zatwierdzić przywrócenia Nurmiego na Igrzyska Olimpijskie, a jedynie przejrzał pewne elementy i podtekst polityczny związany z tą sprawą. Amerykańska agencja informacyjna Associated Press nazwała to „jedną z najlepiej wykonanych intryg politycznych w historii lekkoatletyki” i napisała, że te Igrzyska byłyby jak „Hamlet, ale bez słynnego Duńczyka w roli głównej”. Tysiące ludzi zgromadziło się w Helsinkach, aby zaprotestować przeciwko tym wydarzeniom. Dalsze szczegóły sprawy Nurmiego nie zostały podane do publicznej prasy, ale niepotwierdzone informacje sugerują, że jesienią 1931 roku w Berlinie Nurmi przyjął od miejscowych organizatorów niewielką sumę pieniędzy w wysokości około 250-500 dolarów. Zarzut ten został rozpowszechniony przez Karla Rittera von Halta, po czym Edström zaczął wysyłać mu coraz więcej listów z pogróżkami, że jeśli dowody dotyczące oskarżeń Nurmiego okażą się prawdziwe, to niestety będzie musiał stawić czoła surowym poczynaniom przeciwko Niemieckiemu Związkowi Lekkoatletycznemu.
Wyniki Olimpijskie Paavo – Tabela
| Olimpiada | Wiek | Miasto | Dyscyplina | Wydarzenie | Kraj | Miejsce | Medal |
| 1920 Lato | 22 | Antwerpia | lekkoatletyka | Bieg na 5000 metrów mężczyzn | Finlandia | 2 | Srebro |
| 1920 Lato | 22 | Antwerpia | lekkoatletyka | Bieg na 10 000 metrów mężczyzn | Finlandia | 1 | Złoto |
| 1920 Lato | 22 | Antwerpia | lekkoatletyka | Biegi przełajowe mężczyzn, indywidualne | Finlandia | 1 | Złoto |
| 1920 Lato | 22 | Antwerpia | lekkoatletyka | Biegi przełajowe mężczyzn, drużyna | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1924 | 26 | Paryż | lekkoatletyka | Bieg na 1500 metrów mężczyzn | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1924 | 26 | Paryż | lekkoatletyka | Bieg na 5000 metrów mężczyzn | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1924 | 26 | Paryż | lekkoatletyka | Bieg na 3000 metrów mężczyzn, drużyna | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1924 | 26 | Paryż | lekkoatletyka | Biegi przełajowe mężczyzn, indywidualne | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1924 | 26 | Paryż | lekkoatletyka | Biegi przełajowe mężczyzn, drużyna | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1928 | 30 | Amsterdam | lekkoatletyka | Bieg na 5000 metrów mężczyzn | Finlandia | 2 | Srebro |
| Lato 1928 | 30 | Amsterdam | lekkoatletyka | Bieg na 10 000 metrów mężczyzn | Finlandia | 1 | Złoto |
| Lato 1928 | 30 | Amsterdam | lekkoatletyka | Bieg na 3000 metrów z przeszkodami mężczyzn | Finlandia | 2 | Srebro |
Zawodowy Sportowiec czy Nie?
W przeddzień maratonu wszyscy uczestnicy maratonu (poza Finami, których stanowisko w tej sprawie było już znane) złożyli petycję z żądaniem przywrócenia Nurmiego. Bo Ekelund, brązowy medalista w skoku wzwyż, prawa ręka Edströma, sekretarz generalny IAAF i szef Szwedzkiej Federacji Lekkoatletycznej, zgodził się pod naciskiem fińskich urzędników, że może załatwić Nurmiemu udział w biegu, ale poza konkursem. Finlandia jednak nadal nalegała, że jeśli Nurmi jest nadal uważany za profesjonalnego sportowca, to powinien mieć prawo startu w wyścigu. Mimo że Nurmi zmagał się z nadwyrężonym ścięgnem Achillesa, twierdził, że mógł wygrać cały wyścig nawet o pięć minut. Po naradzie potwierdzono, że Nurmi nie był zawodowym sportowcem.
Członkowie rady głosowali 13 do 12 za zwolnieniem Fina z zakazu startów. Jednak cała sprawa została odłożona do przedyskutowania podczas spotkania w Sztokholmie w 1934 roku. Finowie oskarżyli szwedzkich urzędników o stosowanie podstępnych metod i sztuczek w celu złamania statusu Nurmiego jako sportowca amatora, po czym zerwali wszelkie relacje ze Szwecją związane ze współpracą sportową. Jednak już na rok przed zbliżającym się spotkaniem sportowym sytuacja zarówno w mediach, jak i w sporcie stała się tak gorąca, że Finlandia ostatecznie wycofała się z międzysportowego meczu Finlandia-Szwecja. Po tym jak Nurmi został wykluczony z międzynarodowego sportu, Finlandia nie miała zamiaru powrócić do rozgrywek aż do 1939 roku.
Nurmi odmówił bycia zawodowym biegaczem i zamiast tego kontynuował działalność jako biegacz amator w Finlandii. W 1933 roku po raz pierwszy od trzech lat wystartował w biegu na 1500 m, zdobywając tytuł mistrza Finlandii, co więcej w swoim najlepszym czasie od 1926 roku. Finlandia przedstawiła dwie propozycje na spotkaniu IAAF w 1934 roku, ale zostały one odrzucone. Spotkanie zaproponowało jednak własne rozwiązanie, które pozwoliłoby na odwołanie każdego sportowca, który mógłby działać z naruszeniem przepisów IAAF dotyczących amatorstwa sportowców. Ostatecznie, stosunkiem głosów 12 do 5, zdecydowano, że Nurmi otrzyma zakaz udziału w jakichkolwiek zawodach międzynarodowych. Trzeba jednak zaznaczyć, że wiele osób wstrzymało się od głosu. W ciągu niespełna trzech tygodni Nurmi na dobre wycofał się z wyścigów, kończąc karierę wyczynowego biegacza, wygrywając 16 września 1934 roku w Wyborgu (wówczas fińskie miasto Wyborg) wyścig na swoim ulubionym dystansie 10 000 m. Pozostał niepokonany w tym wydarzeniu przez 14 lat podczas swojej najświetniejszej kariery. Pozostał niepokonany w biegach przełajowych przez 19 lat.
Życie Po Zakończeniu Kariery Biegacza
Podczas swojej kariery biegowej Nurmi był znany z tego, że nigdy nie dzielił się z nikim swoimi tajnikami biegania. Jeśli ktoś odważył się dołączyć do Nurmiego podczas treningu, Nurmi po prostu zwiększał tempo i otrząsał się ze śmiałków. Nawet jego kolega z drużyny, Harri Larva, podobno nie nauczył się od niego prawie niczego. Po zakończeniu kariery zaczął trenować biegaczy dla Fińskiej Federacji Lekkoatletycznej, by wziąć udział w Letnich Igrzyskach Olimpijskich w Berlinie w 1936 roku. Po tym, jak stosunkiem głosów 40 do 38 zdecydowano, że Fińska Federacja Lekkoatletyczna zakończy współpracę ze Szwedzką Federacją Lekkoatletyczną, Nurmi i cały zarząd FAF wycofali się z organizacji.
Jednak po trzech miesiącach Nurmi powrócił do trenowania swoich podopiecznych na Igrzyska Olimpijskie, co okazało się słuszną decyzją, gdyż Finlandia zdobyła trzy złote, trzy srebrne i jeden brązowy medal w konkurencjach lekkoatletycznych na tych Igrzyskach.
Nurmi Paavo i Biznes
W 1936 roku Nurmi otworzył własną pasmanterię w Helsinkach. Sklep ten stał się popularną atrakcją publiczną ze względu na sławę jego właściciela, odwiedził go nawet raz Emil Zátopek, który, jak większość innych odwiedzających, miał nadzieję spotkać tam Paavo Nurmiego. Nurmi spędzał jednak większość czasu na zapleczu sklepu, gdzie zajmował się swoją drugą działalnością – budownictwem. Nurmi wybudował w sumie 40 apartamentowców z kilkuset mieszkaniami w każdym z nich i w ciągu pięciu lat stał się milionerem. Nawet jego najzacieklejszy rywal, Ville Ritola, zamieszkał w jednym z tych apartamentów za połowę czynszu. Nurmi inwestował także na giełdzie i to także uczyniło go jednym z najbogatszych ludzi w całej Finlandii.
Okres Powojenny dla Nurmiego
W okresie wojny zimowej pomiędzy Finlandią a Związkiem Radzieckim w lutym 1940 roku Nurmi podróżował z rodzinnego kraju do Stanów Zjednoczonych ze swoim podopiecznym Taisto Mäki, który jako pierwszy człowiek na świecie przebiegł 10 000 m w czasie poniżej 30 minut. W Stanach Zjednoczonych próbowali zebrać fundusze na pomoc Finlandii podczas konfliktu ze Związkiem Radzieckim. Jednym ze sposobów na zebranie zapasów i pieniędzy dla Finlandii było tournee po Stanach Zjednoczonych, zorganizowane przez ówczesnego prezydenta Herberta Hoovera, który publicznie nazwał Nurmiego i Mäkiego „ambasadorami najwspanialszego sportowego narodu na świecie”.
Podczas wizyty w San Francisco Nurmi otrzymał wiadomość, że jeden z jego podopiecznych, Gunnar Höckert, mistrz olimpijski z 1936 roku w Berlinie w biegu na 5000 metrów, zginął podczas wojny. Pod koniec kwietnia Nurmi wrócił do Finlandii, gdzie później służył w Poczcie Polowej (Kompanii Dostawczej), a także jako instruktor w sztabie wojskowym podczas wojny kontynuacyjnej. Zanim został zwolniony ze służby w lutym 1942 roku, otrzymał stopień sierżanta-majora, a następnie chorążego (vääpeli).
W 1952 roku Urhovi K. Kekkonenowi, premierowi Finlandii i byłemu prezesowi Fińskiego Towarzystwa Atletycznego, udało się przekonać Nurmiego, by to wniósł znicz olimpijski na Stadion Olimpijski i zapalił go podczas Letnich Igrzysk Olimpijskich w Helsinkach w 1952 r. Kiedy przemawiał na igrzyskach podczas ceremonii otwarcia, tłum był w kompletnym zachwycie. Magazyn Sports Illustrated napisał o tym, że tłum natychmiast rozpoznał niepowtarzalny styl biegania Nurmiego. Gdy zbliżył się do tłumu na odległość, z której można go było rozpoznać, stadion wypełniły fale wiwatów, potem coraz głośniejsze, aż w końcu tłum wybuchł czystym rykiem.
Kiedy drużyny ze wszystkich krajów uczestniczących w zawodach były już w szyku i nagle zobaczyły sylwetkę Paavo Nurmiego biegnącego przez stadion, wszyscy w tym momencie przerwali swoje szyki i jak mali uczniowie szybko pobiegli na krawędź bieżni. Po zapaleniu przez Nurmiego gigantycznej pochodni, przekazał ją swojemu idolowi, Hannesowi Kolehmainenowi, który następnie zapalił znicz olimpijski na wieży. Na odwołanej Olimpiadzie w Helsinkach w 1940 roku, Nurmi miał poprowadzić fińską drużynę do 50 złotych medali.
Nurmi uważał, że zbyt wiele uznania zyskał jako biegacz, a nieproporcjonalnie mało w stosunku do swoich sukcesów w biznesie. Jednak jego zainteresowanie bieganiem nigdy całkowicie nie wygasło, a nawet podjął kilka prób powrotu na scenę biegową. W 1946 roku rywalizował ze swoim starym rywalem Edwinem Wiedem w Sztokholmie podczas zbiórki pieniędzy na rzecz ofiar greckiej wojny domowej.
Nurmi po raz ostatni ścigał się 18 lutego 1966 roku w Madison Square Garden, gdzie przyleciał na zaproszenie New York Athletic Club. W 1962 roku Nurmi przewidywał, że kraje zamożne ekonomicznie będą miały w przyszłości wielkie trudności w sporcie długodystansowym: „Im wyższy poziom życia w danym kraju, tym słabsze są wyniki w sprawach, które wymagają pracy i w których trzeba pokonywać trudności”.
Chciałbym ostrzec to nowe pokolenie: „Nie pozwólcie, by to wygodne życie doprowadziło was do lenistwa. Nie pozwólcie, by nowe środki transportu dzisiejszych czasów zabiły w was instynkt ćwiczenia sprawności. Zbyt wielu młodych ludzi przyzwyczaiło się dziś do dojeżdżania samochodem nawet na bardzo krótkie odległości.”
W 1966 roku, w obecności 300 gości z klubów sportowych, wziął mikrofon i otwarcie skrytykował pozycję biegów długodystansowych w Finlandii, oskarżając kierownictwo tego sportu o próby zaimponowania publiczności i prosząc wszystkich sportowców o poświęcenie wszystkiego, by coś osiągnąć. Nurmi w końcu doczekał się chwili, gdy jego apel został wysłuchany.
W latach 70-tych fińska lekkoatletyka powróciła na światowy poziom, w czym największy udział mieli Lasse Virén i Pekka Vasala, mistrzowie olimpijscy. Nurmi chwalił styl biegu Viréna i doradzał Vasali, by ten obrał za cel Kipchoge Keino.
Zaproszenie do Białego Domu w USA
Chociaż w 1964 roku Nurmi przyjął zaproszenie od prezydenta Lyndona B. Johnson, by odwiedzić Biały Dom, to żył w odosobnieniu. Do tego czasu, a raczej do końca lat 60-tych, kiedy zgodził się zacząć udzielać wywiadów gazetom. W dniu swoich 70-tych urodzin Nurmi zgodził się udzielić wywiadu fińskiemu nadawcy publicznemu Yle, ale pod warunkiem, że wywiad przeprowadzi sam prezydent Finlandii Urho K. Kekkonen. W czasach, gdy zmagał się z problemami zdrowotnymi (co najmniej jeden zawał serca, udar mózgu i pogorszenie wzroku), Nurmi często krytykował sport, nazywając go stratą czasu w porównaniu z nauką i sztuką. Zmarł w Helsinkach w 1973 roku, a ku jego pamięci odbył się państwowy pogrzeb. W pogrzebie uczestniczył prezydent Finlandii U. K. Kekkonen, który w swojej mowie pochwalnej wyraził uznanie dla Nurmiego:
Ludzie odkrywają nowe horyzonty dla potomności. Jednak tacy nie przyszli, ani nie przyjdą, bo ludzie jego klasy odeszli razem z nim.
Na prośbę Nurmiego, który lubił muzykę klasyczną i sam grał na skrzypcach, podczas ceremonii pogrzebowej zagrano utwór Vaiennut viulu (wyciszone skrzypce) skomponowany przez Konste Jylhäa. Ostatni rekord Nurmiego w biegu został pobity w 1996 r. Był to fiński halowy rekord kraju z 1926 r. w biegu na 2000 m. Rekord ten utrzymywał się przez 71 lat.
Życie Osobiste i Publiczne
W latach 1932-1935 Nurmi był żonaty z Sylvą Laaksonen, która była osobą publiczną w Finlandii. Niestety, Sylva Laaksonen miała inny charakter niż Nurmi, ponieważ nigdy nie wykazywała zainteresowania sportem, co okazało się przeszkodą w wychowaniu ich syna, Mattiego Nurmiego. W 1933 roku powiedziała Associated Press, że stopień, w jakim poświęcał swój czas na lekkoatletykę był tak nieznośny, że w końcu zmusił mnie do złożenia pozwu rozwodowego. Ich syn, Matti Nurmi, został biegaczem średniodystansowym i przedsiębiorcą samoukiem. Matti Nurmi opisał relację między sobą a swoim ojcem jako „niełatwą” i podziwiał ojca głównie za jego umiejętności przedsiębiorcze, a nie za jego liczne osiągnięcia biegowe.
Matti nigdy nie rozmawiał ze swoim ojcem o wspaniałej karierze biegowej swojego rodzica. Ostatecznie syn był w stanie dorównać ojcu w biegach na dystansach 3000 m i 800 m, dorównując ojcu w pierwszym z nich, a nawet bijąc go w drugim z czasem 1:53. W pamiętnym biegu na 1500 m 11 lipca 1957 roku, kiedy „Trzej Olavowie” (Salsola, Salonen i Vuorisalo) jednocześnie pobili poprzedni rekord świata, Matti Nurmi zajął dziewiątą pozycję, tylko 2,2 sekundy za rekordem świata swojego ojca z 1924 roku. Spekuluje się również, że hollywoodzka aktorka Maila Nurmi, najbardziej znana z roli Vampirii, może być siostrzenicą Paavo Nurmi, ale żaden związek między nimi nie został jeszcze potwierdzony.
Cichy i Małomówny
Nurmi był wielkim zwolennikiem i orędownikiem tradycyjnej fińskiej sauny i masażu, z których korzystał, by wzmocnić swoją odporność na ekstremalne upały. Stosował celowe diety i od 15 do 21 roku życia był wegetarianinem. Nurmi, który najprawdopodobniej cierpiał na neurastenię, był opisywany jako małomówny, bez wyraźnych oznak emocji i uparty. Nie wiadomo dokładnie, czy miał jakichś prawdziwych bliskich przyjaciół, ale w kręgu osób, które znał, od czasu do czasu recytował swoje sarkastyczne poczucie humoru.
Mimo że u szczytu kariery sportowej był powszechnie uważany za jedną z największych osobowości tego sportu, robił wszystko, by uniknąć mediów i popularności.
W dniu swoich 75-tych urodzin stwierdził, że „światowa sława i szacunek nie są warte nic więcej niż zgniła żurawina.”
W wywiadzie z francuskim dziennikarzem Gabrielem Hanotem z 1924 roku na temat jego błyskawicznego rozwoju w sporcie Nurmi został opisany jako „przesadnie poważny, zdystansowany, skupiony, pesymistyczny i fanatyczny”. Jest niewiarygodnie zimny i przy swoim doskonałym opanowaniu ani przez chwilę nie okazuje żadnych emocji. W swoim czasie Paavo Nurmi został nazwany przez swoich rodaków Suuri Vaikenia (Wielki Milczący).
Ron Clarke zauważył również, że osobowość Nurmiego pozostawała tajemnicza nawet dla jego fińskich towarzyszy i dziennikarzy: Nawet wobec nich nigdy nie zachowywał się całkowicie bez pretensji. Był enigmatyczny, skryty. To było tak, jakby cały czas grał poważną rolę w dramacie.
Nurmi był o wiele bardziej przyjazny dla swoich kolegów niż dla dziennikarzy. Wraz ze sprinterem Charliem Paddockiem często wymieniali się biegowymi wskazówkami, sztuczkami i spostrzeżeniami, a nawet trenował z jego rywalem Otto Peltzerem. Nurmi powiedział kiedyś Peltzerowi, by zapomniał o swoich przeciwnikach. Gdy biegniesz, prześcignięcie samego siebie jest największym wyzwaniem.
Nurmi jest również znany z tego, że podkreślał odporność psychiczną w bieganiu jako kluczowy atrybut osiągania szczytowych wyników.
Umysł – to wszystko, Mięśnie – to kawałki gumy
Wszystkim jestem tylko dzięki zasługom mojego umysłu – powiedział kiedyś. Jeśli chodzi o jego niezwykłe podejście do biegania, Peltzer ostatecznie stwierdził, że w swojej nieprzenikliwości był jak Budda sunący po pasie startowym. Trzyma w ręku stoper, kradnie okrążenie po okrążeniu, celem jego treningu jest przekroczenie linii mety jako pierwszy, a on sam poświęca się tylko i wyłącznie mnożeniu liczbowemu powtarzanemu na stoperze. Maratończyk Johnny Kelley, który po raz pierwszy spotkał swojego idola na Olimpiadzie w 1936 roku, powiedział, że na początku myślał, że Nurmi jest wobec niego bardzo chłodny, ale po chwili rozmowy Nurmi zapytał go o imię: „Zainteresował się mną – był absolutnie entuzjastyczny. Nie mogłam w to uwierzyć!”.
Przydomki Paavo
Nieuchwytna i złożona osobowość Nurmiego sprawiła, że opinia publiczna nadawała mu różne przydomki, takie jak „Fantom Finlandii”, „Król biegaczy” czy „Jedyny w swoim rodzaju Paavo”. Często nazywano go także maszyną do biegania ze względu na jego maszynową precyzję obliczeń podczas biegu ze stoperem.
Jeden z dziennikarzy nazwał go mechanicznym Frankensteinem stworzonym, by poskromić czas. Phil Cousineau stwierdził, że jego nowa taktyka biegowa, tj. wyznaczanie i utrzymywanie określonej prędkości za pomocą stopera, zainspirowała i zaalarmowała publiczność w równym stopniu i to w czasie, gdy roboty zaczęły stawać się emblematem nowoczesnego, pozbawionego emocji modelu człowieka. Plotki o „dziwacznym sercu” Nurmiego i przerażająco niskim tętnie były często publikowane w gazetach. Jeśli chodzi o jego status zawodowca, często krążył żart, że Nurmi miał „najniższe tętno i najwyższe wymagania finansowe.
Światowe Dziedzictwo
Nurmi oficjalnie ustanowił 22 nowe rekordy świata w ciągu całej swojej kariery biegowej na dystansach od 1500 m do 20 km, ale nieoficjalnie ustanowił jeszcze 58 rekordów świata. Rekordy te obejmują w szczególności wyniki halowe (halowe), które nie były uznawane za ważne przez IAAF aż do lat 80-tych. Nurmi jest również rekordzistą pod względem największej liczby złotych medali zdobytych na Igrzyskach Olimpijskich, ale rekord ten został wyrównany przez gimnastyczkę Larisę Latyninę w 1964 roku, pływaka Marka Spitza w 1972 roku i biegacza Carla Lewisa w 1996 roku. Rekord ten został ostatecznie pobity przez pływaka Michaela Phelpsa w 2008 r. Rekord Nurmiego w łącznej liczbie medali zdobytych na Igrzyskach Olimpijskich utrzymywał się do 1960 r., kiedy to szermierz Edoardo Mangioarotti pobił go, zdobywając 13-ty medal.
W 1996 roku magazyn Times uznał Nurmiego za największego olimpijczyka wszech czasów, a w 2012 roku IAAF uznała go za jednego z pierwszych 12 sportowców, którzy zostaną włączeni do Galerii Sław IAAF.
Prekursor używanie stopera i Nadawania tempa biegu
Nurmi przedstawił światu strategię biegania polegającą na utrzymywaniu stałego tempa za pomocą stopera, co pozwala biegaczowi równomiernie rozłożyć energię, którą wydatkuje podczas wyścigu. W swoich słowach rozumował, że jeśli biegniesz w wyścigu z czasem, to nie ma potrzeby, byś w jego trakcie przechodził na sprint. Jeśli tempo wyścigu jest stałe, to większość biegaczy nie jest w stanie utrzymać go przez dłuższy czas, nie mówiąc już o dotarciu do mety.
Archie Macpherson stwierdził, że Nurmi z pomocą swojego stopera podniósł jakość ówczesnego biegania na nowy i co ważniejsze, dość wyrafinowany poziom, stając się prekursorem dzisiejszego modelu biegacza, który podchodzi do swojego treningu i wyścigu w sposób naukowy.
Tworzył Plany Treningowe
Nurmi jest również uważany za pioniera metod treningowych, ponieważ stworzył całoroczne plany treningowe, które zawierały zarówno treningi długodystansowe, jak i szybkie odcinki interwałowe. Peter Lovesey w swojej książce „Kings of the Tracks: a study of five running greats” napisał, że to Nurmi był w stanie przyspieszyć postęp w biciu nowych rekordów świata.
Nurmi rozwinął, a właściwie wcielił w życie, analityczne podejście do biegania, a jego metody nie tylko wpłynęły na Finlandię, ale później rozprzestrzeniły się na cały świat. Styl, technika i taktyka biegu Nurmiego były postrzegane jako całkowicie niezawodne, między innymi dzięki jego licznym naśladowcom, którzy również pochodzili z Finlandii i również ustanawiali nowe rekordy świata. Cordner Nelson, założyciel magazynu „Track & Field News”, przypisuje Nurmi’emu popularyzację biegania i wysunięcie go na czoło sportów widowiskowych: Ślad, jaki Nurmi pozostawił na światowej scenie biegowej, jest o wiele większy, niż udało się to komukolwiek przed nim lub po nim. To właśnie jemu, bardziej niż komukolwiek innemu, udało się wynieść bieganie do rangi ulubionego sportu świata i jest on również czczony jako jeden z wielkich wszystkich sportów.
Osiągnięcia biegowe Nurmiego i jego metoda treningowa stały się inspiracją dla wielu przyszłych legend biegania. Jako dziecko Emil Zátopek często krzyczał „Jestem Nurmi! Jestem Nurmi!” i często relacjonował swoje treningi w oparciu o własną wiedzę na temat metod treningowych Paavo Nurmiego. Nurmi stał się także idolem Lasse Viréna, który spotkał się z nim pod koniec życia. Nurmi zainspirował Hishama Al-Karouja do powielania jako biegacz osiągnięć tego wielkiego człowieka, o którym opowiadał mu kiedyś jego dziadek. Ta determinacja sprawiła, że Hishama stał się pierwszą osobą na świecie, po Nurmim, która wygrała zarówno 1500 m, jak i 5000 m podczas jednych Igrzysk Olimpijskich.
Dziedzictwo Nurmiego można znaleźć nie tylko w zasięgu Stadionu Olimpijskiego. Na Igrzyskach Olimpijskich w Amsterdamie w 1928 roku Kazimierz Wierzyński zdobył złoty medal za poezję wierszem Laury olimpijskie, a w jego wierszu znalazł się wers poświęcony Nurmiemu. W 1936 roku Ludwig Stubbendorf i jego koń Nurmi wygrali konkurs all-around w zawodach indywidualnych i drużynowych.
Rzeźba Nurniego w Muzeum Sztuki
W 1925 roku Wäinö Aaltonen odlał z brązu rzeźbę przedstawiającą Nurmiego, a oryginał znajduje się obecnie w Muzeum Sztuki Ateneum. Kopie tej rzeźby odlane z oryginalnego kształtu można znaleźć w miastach Turku i Jyväskylä, przed Stadionem Olimpijskim w Helsinkach oraz w Muzeum Olimpijskim w Lozannie w Szwajcarii. Kiedy 300-letni szwedzki okręt wojenny Vasa został podniesiony z dna morza w 1931 roku, studenci z Politechniki Helsińskiej zrobili mały psikus, dyskretnie ukrywając w statku miniaturę rzeźby Nurmiego, co oczywiście doprowadziło do ogólnoświatowej wrzawy.
Nurmi został jeszcze bardziej uwieczniony w pomniku z 1926 roku autorstwa Renée Sintenis i Carla Eldha, którego praca z 1937 roku zatytułowana Löpare (Biegacze) przedstawia rywalizację Paavo Nurmiego i Edwina Wieda. Książka Boken om Nurmi (Książka o Nurmim), wydana w 1925 roku w Szwecji, stała się pierwszą książką opisującą życie fińskiego sportowca. W 1939 roku fiński astronom Yrjö Väisälä nazwał planetoidę pasa głównego 1740 Paavo Nurmi, a linie lotnicze Finnair nazwały swój pierwszy rozbity samolot DC-8 Paavo Nurmi.
Maraton Paavo Nurmi, który odbywa się regularnie od 1969 roku, jest najstarszym biegiem maratońskim w Wisconsin i drugim najstarszym biegiem tego typu na całym amerykańskim Środkowym Zachodzie. Od 1992 roku rodzinne miasto Nurmiego, Turku, jest także gospodarzem biegu maratońskiego, również nazwanego imieniem Nurmiego. Od 1957 roku Turku jest także gospodarzem Paavo Nurmi Athletics Meetingu. Uniwersytet Finlandii w Stanach Zjednoczonych, fińskiego pochodzenia, nazwał swoje centrum lekkoatletyczne imieniem Nurmiego. W 1987 roku Bank Finlandii rozpoczął emisję banknotów dziesięciomarkowych z portretem Paavo Nurmiego. Inne zmodyfikowane banknoty przedstawiają architekta Alvara Aalto, kompozytora Jeana Sibeliusa, oświeceniowego myśliciela Andersa Chydeniusa oraz zbieracza poezji ludowej i twórcę fińskiego eposu narodowego Kalevala, Eliasa Lönnrota.
Znaczki i Pieniądze z Jego Podobizną
Banknot z portretem Nurmiego został ostatecznie zastąpiony w 1993 roku banknotem o nominale 20 marek z podobizną Väinö Linny. W 1997 roku historyczny stadion w Turku został przemianowany na Paavo Nurmi Stadium i ustanowiono na nim w sumie 20 nowych rekordów świata w biegach, w tym rekord świata na 1500 m ustanowiony przez Johna Landy’ego, rekord świata na 3000 m ustanowiony przez samego Paavo Nurmi’ego oraz rekord świata na 10 000 m ustanowiony przez stopera. W książce Maratończyk, napisanej przez Williama Goldmana, główny bohater stara się zostać lepszym biegaczem niż Paavo Nurmi. W 2000 roku sztuka operowa „Paavo Wielki” została po raz pierwszy wystawiona na Stadionie Olimpijskim w Helsinkach.
Literatura Dodatkowa:
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Paavo_Nurmi#Bibliografia
- https://www.magazynbieganie.pl/paavo-nurmi-biegacz-z-pomnikiem-wystawionym-za-zycia/
- https://bieganie.pl/sport/prawdziwa-legenda-paavo-nurmi-latajacy-fin/
- https://olympics.com/en/athletes/paavo-nurmi