Jak wiadomo do jazdy na nartach potrzebne są narty, które są wyposażone w wiązania czyli mocowane do specjalnych butów. Narciarze są też zazwyczaj (a już zawsze w biegach narciarskich) wyposażeni w kijki, które trzymają w dłoniach i używają ich do odpychania się od śniegu. Ze względów bezpieczeństwa narciarzom zaleca się noszenie kasku. We Włoszech jest on obowiązkowy dla dzieci poniżej 14 roku życia.
Podstawowy podział narciarstwa
Dwie podstawowe gałęzie narciarstwa to:
- narciarstwo alpejskie (dawniej zjazdowe), w którym narciarze zjeżdżają (zwykle dość stromo) ze wzgórza między bramkami
- narciarstwo klasyczne (dawniej norweskie), które obejmuje narciarstwo biegowe i kombinację norweską.
Z kolei kombinacja norweska obejmuje narciarstwo biegowe i skoki. Obie dyscypliny są uprawiane nie tylko jako dyscypliny sportowe, ale także w kontekście turystyki (skoki w polsce rzadko).
Narciarstwo akrobatyczne, w którym narciarze wykonują elementy akrobatyczne takie jak salta, pokonywanie sztucznych przeszkód itp. to nowoczesna i najmłodsza dyscyplina. Odrębną gałęzią jest biathlon, który łączy narciarstwo biegowe ze sportem strzeleckim.
Narciarstwo alpejskie
Narciarstwo alpejskie (zjazdowe) w swojej nowoczesnej formie turystycznej polega na wizycie w ośrodku górskim, gdzie narciarz wyposażony w narty zjazdowe, wiązania, kijki i buty (oraz odpowiednią ciepłą odzież) jest przewożony (płatnym) wyciągiem lub kolejką linową na szczyt wzgórza. Stąd zjeżdża w dół stoku, gdzie może ponownie wsiąść do wyciągu.
W kategoriach sportowych narciarstwo alpejskie dzieli się na następujące dyscypliny:
- Slalom
- Slalom gigant
- Super Slalom Gigant
- Downhill
- Kombinacja Alpejska
Downhill
Najprostsza forma narciarstwa alpejskiego (narciarstwo zjazdowe) została wprowadzona do programu olimpijskiego w 1948 roku i od tego czasu jest jego nieodłączną częścią. Jak sama nazwa wskazuje narciarze muszą zjechać po wyznaczonym stoku z minimalną liczbą skrętów i maksymalną prędkością, by znaleźć się na mecie. Narciarze mogą osiągać prędkość nawet 130 km/h.
Pionowy spadek stoku w downhillu powinien wynosić pomiędzy 800-1100m (dla mężczyzn) i 450-800m (dla kobiet). Każdy zawodnik ma prawo do jednego zjazdu, a zwycięzcą zostaje ten, który najszybciej przekroczy linię mety. Francuz Henri Orellier był pierwszym złotym medalistą Zimowych Igrzysk Olimpijskich w downhillu mężczyzn, a Hedy Schlunegger ze Szwajcarii zdobyła złoto w zjeździe kobiet na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku.
Slalom
Slalom jest uważany za najszybsze wydarzenie w narciarstwie alpejskim. Zawodnicy zjeżdżają po stoku, który ma pionowy spadek od 180 m do 220 m dla mężczyzn lub od 140 m do 180 m dla kobiet.
Narciarze przechodzą przez „bramki” lub dwa plastikowe słupki. Każda bramka ma minimalną szerokość 4m (maksymalną 6m). Narciarze podczas zjazdu często przewracają tyczki, aby najbardziej skrócić trasę.
Narciarze olimpijscy muszą przejechać przez dwie trasy. Po pierwszej trasie odbywają się eliminacje na podstawie pomiaru czasu. Zwycięzcą zostaje zawodnik, który uzyskał najniższy łączny czas na obu trasach.
Szwajcar Edy Reinalter i Amerykanka Gretchen Fraser byli pierwszymi zdobywcami złotego medalu w slalomie kobiet i mężczyzn na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1948 roku.
Slalom gigant
Podobny do slalomu – slalom gigant również polega na zjeździe na nartach i pokonywaniu bramek z zakrętami.
Jednak w slalomie gigancie pionowy zjazd dla narciarzy wynosi od 250-450 m dla mężczyzn i 250-400 m dla kobiet. Każda bramka ma minimalną szerokość 4 m i maksymalną 8 m.
Narciarze mają dwa przejazdy, a zwycięzca jest wyłaniany na podstawie najszybszego łącznego czasu. Slalom gigant został wprowadzony na Zimowe Igrzyska Olimpijskie w 1952 roku w Oslo w Norwegii.
Pierwszym zimowym mistrzem olimpijskim w slalomie gigancie mężczyzn został Norweg Stein Eriksen, a złoto w slalomie gigancie kobiet na Zimowych Igrzyskach Olimpijskich w 1952 roku zdobyła Amerykanka Andrea Lawrence.
Super-G (Super Slalom Gigant)
Super Slalom Gigant łączy w sobie elementy downhillu, slalomu i slalomu giganta. Zawodnicy zjeżdżają po stoku podobnym do downhillu (co oznacza, że osiągają duże prędkości), ale muszą także przechodzić przez naprzemienne czerwone i niebieskie bramki – jak w slalomie. Muszą pozostać w granicach trasy z wyjątkiem kilku dozwolonych miejsc.
Pionowy spadek stoku w super-G wynosi między 400-650m (dla mężczyzn) i 400-600m (dla kobiet). Super-G stało się po raz pierwszy częścią Zimowych Igrzysk Olimpijskich w 1988 roku. Zwycięzcą został Francuz Franck Piccard, który zdobył złoto w Super-G mężczyzn, a złoty medal kobiet w Super-G kobiet zdobyła Austriaczka Sigrid Wolf.
Narciarstwo klasyczne
W narciarstwie biegowym narciarz wyposażony jest w narty biegowe, wiązania, kijki i buty. Porusza się o własnych siłach po zaśnieżonym terenie i może pokonywać większe lub mniejsze stoki. Istnieją dwie podstawowe techniki wykonywania ruchu:
- tzw. bieg klasyczny, w którym narciarz wykonuje ruch podobny do normalnego biegu, ale przy każdym kroku ślizga się na odpowiedniej narcie
- tzw. jodełka, w której narciarz ślizga się na przemian na boki. Prawie zawsze odbija się od ślizgu na drugiej narcie, która jest prawie prostopadła do pierwszej. Ta technika stosowana jest w podjazdach pod górkę.
Alternatywą dla biegania na nartach jest skialpinizm, w którym narciarstwo łączy się z alpinizmem.
W kategoriach sportowych biegi narciarskie dzielą się na biegi stylem klasycznym (w których zabroniona jest jazda jodełkę) oraz biegi stylem dowolnym. Narciarstwo klasyczne obejmuje również skoki narciarskie (oraz kombinację norweską, która łączy skoki narciarskie z bieganiem).
Najpopularniejsze ośrodki narciarskie na świecie
Narciarstwo w Ameryce Północnej
Północnoamerykańskie ośrodki narciarskie plasują się w absolutnej czołówce. Zarówno poziom obsługi, jak i stan stoków są tam najlepsze na świecie. Czołowe ośrodki narciarskie to Aspen Ski Resort, Mammoth Mountain Ski Area i Sun Valley Resort. W Kanadzie poziom usług jest bardzo podobny, a stoki są mniej zatłoczone i jest na nich więcej miejsca. Znane ośrodki narciarskie znajdują się głównie w Górach Skalistych, Ontario i Quebecu. Główne to Banff Ski Resort, Apex Mountain Ski Resort i Whistler Blackcomb Ski Resort.
Ośrodki w Europie
Ośrodki narciarskie w Europie są bardzo wysokiej jakości. Ze względu na duże zainteresowanie sportami zimowymi, inwestycje w rozwój infrastruktury narciarskiej są stosunkowo wysokie. Najlepszej jakości ośrodki narciarskie znajdują się w Alpach. We francuskiej części Alp znane są na przykład tereny Alpe d’Huez, Les Trois Vallées, Portes du Soleil, w Szwajcarii Davos, Interlaken czy Zermatt, w Niemczech Oberammergau czy Allgäu, a we Włoszech przede wszystkim Dolomiti Superski. Austria i jej Zillertal Arena, Kaprun i wiele innych ośrodków to alpejskie potęgi narciarskie. Nieco zaniedbana jest Słowenia z ośrodkami narciarskimi w Kranjskiej Gorze, Mariborze i Krvavecu.
Ośrodki narciarskie w Azji
Najlepsze azjatyckie ośrodki narciarskie reprezentowane są przez japoński Ski Nagano, indyjski himalajski ośrodek Gulmarg, chiński Yabuli Ski Resort, południowokoreański Yongpyong Resort oraz irański Dizin Ski Resort. Ciepły klimat w niektórych regionach wymaga ciekawych rozwiązań. Na przykład Ski Dubai jest największą krytą halą narciarską na świecie z 400-metrowym stokiem.
Narciarstwo w Ameryce Południowej
Zwłaszcza Chile i Argentyna skorzystały z doskonałych warunków do uprawiania narciarstwa w Kordylierach Ameryki Południowej. Tytuł najlepszego ośrodka narciarskiego w Chile należy do Valle Nevado Ski Resort, podczas gdy Argentyna szczyci się ośrodkiem Las Lenas.
Kurorty zimowe w Australii i Oceanii
Działalność narciarska w regionie koncentruje się w ośrodkach w Australii i Nowej Zelandii. Najbardziej znane ośrodki w Australii to Thredbo Ski Resort, Charlotte Pass i Perisher Blue, podczas gdy w Nowej Zelandii są to ośrodki wokół Methven, Mount Ruapehu i wokół Queenstown.
Narciarstwo w Afryce
Kontynent afrykański jest nieco egzotyczny w zestawieniu ośrodków narciarskich, ale i tam jest kilka ciekawych terenów. Na dużych wysokościach leży śnieg, a niektóre z najbardziej godnych uwagi ośrodków to Tiffindell Ski Resort w RPA, Tikjda Resort w Algierii i Oukaïmeden w Maroku w górach Atlas.