Mieszane Sztuki Walki (angielski: Mixed Martial Arts, skrót MMA to sport walki full-contact bez użycia broni, pozwalający na uderzenia i grappling, walkę w stójce i parterze oraz łączący różne techniki innych sportów i sztuk walki. Powstał pod koniec XX wieku w wyniku zawodów mających na celu znalezienie najbardziej efektywnego sposobu walki spośród różnych sztuk walki w rzeczywistych sytuacjach konfliktu bez użycia broni.
Początki MMA
Mieszane sztuki walki (Vale-tudo, Free-Fight, Ultimate-Fighting) są fenomenem ostatnich dwóch dekad, ale ich początki sięgają VII wieku p.n.e. Wtedy to Grecy wprowadzili na igrzyskach olimpijskich Pankration, szorstką mieszankę starożytnego boksu i zapasów, w której dozwolone były wszystkie uderzenia i techniki zapaśnicze prowadzące do pokonania przeciwnika. Mecze trwały często po kilka godzin i nierzadko kończyły się śmiercią. Pankratyści byli wykorzystywani ze względu na swoje legendarne umiejętności, na przykład przez Aleksandra Wielkiego w jego kampaniach. Ten sposób walki przetrwał w Grecji do dziś, ale z jasnymi i bezpiecznymi zasadami chroniącymi obu walczących.
Narodziny współczesnej formy mieszanych sztuk walki
Narodziny współczesnych mieszanych sztuk walki można prześledzić w Brazylii, w pierwszej połowie XX wieku, kiedy to Helio Gracie (rodzina Gracie stworzyła brazylijskie Jiu-Jitsu) wyzwał przedstawicieli różnych stylów do walki według zasad Vale tudo i zazwyczaj wygrywał nawet z dużo cięższymi zawodnikami. Nauczył też sztuki swoich synów, którzy następnie ogłosili słynne Gracie Challenge (nagroda w wysokości 100 000 dolarów dla tego, kto ich pokona) zapewniając rodzinnemu stylowi niezatartą sławę i przyciągając tłumy na zawody Vale-Tudo.
Zawodnicy zawsze byli ciekawi, który styl walki jest najlepszy w porównaniu z innymi i ta ciekawość zaowocowała pierwszym amatorskim turniejem UFC (Ultimate Fighting Championship), który jako pierwszy miał miejsce w Stanach Zjednoczonych 12 listopada 1993 roku. Mistrzostwo (jak i kilka następnych) zdobył reprezentant brazylijskiego Jiu-jitsu Royce Gracie, który w finale pokonał Gerardo Gordeau (Savate) dzięki swojej technice walki w parterze. Pokazała innym stylom walki, czego im brakuje i na co nie potrafią odpowiadać.
Współczesne mieszane sztuki walki
W dzisiejszych mieszanych sztukach walki fighterzy są szkoleni we wszystkich trzech płaszczyznach – stójce, grapplingu i parterze. Ponieważ w MMA zawodnik, choćby najlepszy, ale jednowymiarowy – nie ma szans. Istnieje kilka elitarnych profesjonalnych organizacji, takich jak amerykańskie UFC, Bellator i PFL, japońska organizacja Rizin Fighting Federation, rosyjskie M-1 Global i Absolute Championship Akhmat,azjatyckie ONE FC czy nasze polskie KSW (Konfrontacja Sztuk Walki). Obok nich istnieje niezliczona ilość mniejszych organizacji.
Zasady odbywania walk MMA
Walki zazwyczaj odbywają się w oktagonie (oktagon wypełniony siatką, często nazywany klatką) lub w zmodyfikowanym ringu bokserskim. Walki zawodowe toczą się w ograniczonej liczbie rund i mają ścisły limit czasowy. Jedynymi obowiązkowymi zabezpieczeniami są rękawice MMA, ochraniacz na zęby. Zwycięstwo można osiągnąć na kilka sposobów – przez nokaut (K.O.), przez poddanie (submission), przez zatrzymanie przez sędziego – techniczny nokaut (T.K.O.), przez poważną kontuzję, która uniemożliwia kontynuowanie walki lub przez zwycięstwo na punkty. Chociaż zasady zmieniają się w każdych profesjonalnych zawodach, ciosy w genitalia, szturchnięcia w oczy, uderzenia w czubek głowy lub dźwignie na małe stawy (palce) są zabronione w prawie wszystkich regułach. Co więcej, fighterzy MMA nie mogą na przykład trzymać się siatki lub spodenek swojego przeciwnika.
Zasady są egzekwowane przez sędziego, który jest obecny w oktagonie przez cały czas trwania walki. Z zewnątrz oktagonu wszystko obserwują sędziowie punktowi, którzy w przypadku przerwania walki po upływie limitu czasu, punktują poszczególne rundy i w ten sposób rozstrzygają mecz na korzyść jednego z zawodników. Wśród najbardziej znanych obecnie zawodników MMA znajdują się takie nazwiska jak Conor McGregor, Jon „Bones” Jones, Ronda Rousey, Cain Velasquez, Anderson Silva, Alistair Overeem czy Robbie Lawler.
Typy zawodników MMA
- Striker – który odpiera ciosy lubi walczyć w stójce i chce zakończyć walkę przez K.O lub TKO. Do najlepszych należą Conor McGregor, Mark Hunt, Stephen Thompson czy Darren Till.
- Zapaśnik – który często używa obaleń i próbuje wykończyć swojego przeciwnika na ziemi. Jednymi z najlepszych są Tyron Woodley Cain Velasquez, Colby Covington, Demetrious Johnson, Karlos Vémola czy Henry Cejudo.
- Groundfighter / Grappler / Zawodnik Jiu-Jitsu – który przenosi walkę na ziemię i tam wymusza poddanie przeciwnika używając różnych technik. Najczęściej dźwigni lub duszenia. Do najlepszych z nich należą Anderson Silva, Royce Gracie, Demian Maia, Brian Ortega i Khabib Nurmagomedov.
Klasy wagowe
Zawodnicy walczą w kilku kategoriach wagowych. W mieszanych sztukach walki (MMA) jak w każdym innym sporcie walki, konieczne jest utrzymanie wagi dla każdej z kategorii. Każda ma swojego mistrza, za którym podążają pretendenci, którzy walczą między sobą o możliwość zmierzenia się z danym mistrzem w pojedynku o tytuł, a jeśli wygrają – stają się tym mistrzem.
Kategorie indywidualne mężczyzn to:
- waga musza – do 56 kg
- waga kogucia – do 61 kg
- waga piórkowa – do 66 kg
- waga lekka – do 70 kg
- waga poł-średnia – do 77 kg
- waga średnia – do 84 kg
- waga poł-ciężka – do 93 kg
- waga ciężka – do 120 kg
Możliwa jest również walka w wadze kontraktowej, zwanej catchweight. Obaj przeciwnicy zgadzają się co do pożądanej wagi.
Kategorie wagowe kobiet to:
- waga słomkowa – do 52 kg
- waga kogucia – do 61 kg
- waga piórkowa
Odzież i sprzęt MMA
Zawodnicy MMA w większości organizacji noszą spodenki. Niektórzy noszą nawet spodenki typu thaiboxing. W mniejszych organizacjach dozwolone są majtki lub obcisłe koszulki typu „rash guard”. Kobiety noszą również biustonosz sportowy. Wymagany jest sprzęt ochronny, taki jak ochraniacz na zęby i jockstrap. Do walki używane są specjalne rękawice MMA bez palców, które pozwalają na lepsze uchwycenie przeciwnika. W niektórych organizacjach dozwolone są również ochraniacze na kostki.
Bezpieczeństwo
Wciąż istnieją kontrowersje co do bezpieczeństwa w MMA. Przyczynia się do tego wiele urazów występujących po walkach zawodników.
Według najnowszej metaanalizy dostępnych danych dotyczących kontuzji w MMA, współczynnik występowania kontuzji wynosi 228,7 na 1000 wystąpień sportowca. Jedno wystąpienie sportowca jest definiowane jako zawodnik występujący w jednej walce. Ogólnie rzecz biorąc, rodzaje urazów są podobne do tych w boksie, kickboxingu, karate i taekwondo. Różnią się od tych w innych sportach walki, takich jak judo i szermierka.
Nieoficjalne walki i zgodny
Znane przypadki śmierci w nieoficjalnych walkach MMA, czyli w walkach bez spisanych zasad i przerw zawodników, których nie ma w oficjalnym MMA:
- Alfredo Castro Herrera, 15 lat, kwiecień 1981, po nokaucie
- Douglas Dedge, 31 lat, Amerykanin, marzec 1998, Kijów, poważne uszkodzenie mózgu
- Lee, 35 lat, maj 2005, Samsong-dong, Korea, zawał mięśnia sercowego.
- Mike Mittelmeier, 20 lat, kwiecień 2012, Boliwia, wylew krwi do mózgu
- Dustin Jenson, 26 lat, maj 2012, Rapid City (USA), krwotok podczaszkowy
- Felix Pablo Elochukwu, 35 lat, Nigeryjczyk, kwiecień 2013, Port Huron (USA), wstrząs hipoglikemiczny
- Ramin Zeynalov, 27 lat, Azerbejdżanin, marzec 2015, wylew krwi do mózgu
- Jameston Lee-Yaw, 47 lat, z Trynidadu, kwiecień 2015, Aberdeen (USA), niewydolność nerek
- João Carvalho, 28 lat, Portugalczyk, kwiecień 2016, Dublin, śmierć 2 dni po nokaucie
W większości przypadków organizatorzy nie zapewniali opieki pielęgniarskiej na miejscu, albo walki nie miały ścisłych reguł, np. dotyczących obowiązkowych przerw dla zawodników, albo dozwolone były niedozwolone uderzenia i zachowania, których nie ma w oficjalnym MMA.