Lacrosse (pisany również jako lakros) to sport drużynowy wywodzący się od Indian północnoamerykańskich. Dwie drużyny grają na boisku z kijami do lacrosse’a z siatką (kije do lacrosse’a), w którym zawodnicy niosą piłkę, podają ją dookoła i próbują trafić nią do bramki drużyny przeciwnej.
Jak powstała ta dyscyplina sportu
Lacrosse prawdopodobnie powstał w Ameryce Północnej w rejonie Wielkich Jezior kilka wieków temu. Sport ten został założony przez plemię Indian Irokezów, którzy nazwali go „tewaarathon” (Mohawk). Indianie Algonquin nazywali go „bagattaway” (Ojibwe), co tłumaczy się jako „mały brat wojny”. Lacrosse służył Indianom jako alternatywa dla wojny do rozstrzygania sporów, ale także do utrzymania kondycji. Termin lacrosse został ukuty przez francuskich misjonarzy. Nazwa pochodzi od francuskiego „la crosse” („kula biskupia”), ponieważ oryginalny indiański kij do lacrosse przypominał misjonarzom swoją krzywizną kule biskupie.
Era współczesna
Z czasem ewoluowały inne wersje tej gry. Amerykanie wyprowadzili wersję fieldlacrosse, Kanadyjczycy wymyślili boxlacrosse. W Czechach gra się także w odmianę czeskiego lacrosse’a, która ma swoją własną specyfikę. Na pierwszy rzut oka różni się tym, że gra się w nią jedną ręką. Jest jeszcze ostatnia wersja, czyli najmłodsza – intercross.
Poszczególne wersje gier różnią się od siebie wielkością pola gry, liczbą graczy oraz sposobem, w jaki można unieszkodliwić przeciwnika. Na przykład intercross jest sportem całkowicie bezkontaktowym, nie możesz nawet dotknąć swojego przeciwnika. Box lacrosse, z drugiej strony, jest twardym, kontaktowym sportem – możesz atakować przeciwnika swoim kijem lub go przeciąć.
Rodzaje lacrosse’a i Zasady Gry
Lacrosse dzieli się na kilka kategorii. Poniżej przedstawiam ich opisy oraz zasady gry.
Fieldlacrosse
W fieldlacrosse grają drużyny składające się z dziewięciu zawodników i bramkarza. Gra toczy się w kwartach, najczęściej po 20 minut czasu gry. Pole jest wielkości boiska do piłki nożnej, a nawierzchnia może być naturalna lub ze sztucznej trawy. Boisko podzielone jest na połowę ofensywną i defensywną, z minimum 3 zawodnikami na połowie ofensywnej i 4 zawodnikami na połowie defensywnej (bramkarz + 3 lub 4 bez bramkarza). Są też dwie linie odpoczynku (linie określające odległość od linii środkowej), na których zawodnicy ustawiają się do rzutów osobistych (patrz niżej). Odpowiada to również podziałowi zawodników na obrońców, napastników i pomocników, którzy poruszają się na obu połowach (ale obrońca może również poruszać się na połowie atakującej, a napastnik na połowie broniącej, ale głównie pomocnicy poruszają się w ten sposób). Zawodnicy wyposażeni są w ochraniacze – kask i rękawice są obowiązkowe, reszta zależy od ich uznania (zazwyczaj używa się ochraniaczy na łokcie, nerki i szelki). Nie ma ochraniaczy na nogi.
Gra rozpoczyna się od wymiany ciosów – 2 pomocników walczy o piłkę i może im w tym pomóc tylko 4 innych pomocników. Kiedy ktoś dostaje piłkę (posiadanie), pozostali gracze włączają się do gry. Face-offy są przeprowadzane nawet po zdobyciu bramki. Fieldlakros jest głównie grą taktyczną, nie jest tak kontaktowy jak Boxlakros. Atakujący gracze zazwyczaj starają się przechytrzyć obronę przeciwnika, używając wcześniej przygotowanych sygnałów, szybkich i dokładnych podań, co zazwyczaj zmusza obrońców przeciwnika do popełniania błędów, a następnie na tych błędach kapitalizuje. Bronią się głównie w sposób strefowy, z osobistą obroną długim kijem w środku strefy (patrz niżej). Obrońcy zdobywają piłkę poprzez odcięcie kija przeciwnika, powalenie na ziemię zawodnika z piłką lub wybicie się po błędzie (np. złym podaniu) zawodników atakujących. Kij dla Fieldlakrosa jest taki sam jak dla Boxlakrosa – składa się z metalowego pręta (z różnych stopów) o długości około 1 metra (obrońcy mogą mieć kij o długości do 1,8 metra, przy czym na boisku może być jednocześnie tylko czterech obrońców), na końcu którego znajduje się „głowa”, która ma plastikowy, masywny kontur i jest opleciona siatką do łapania piłki. Jest mniej więcej tej samej wielkości co piłka tenisowa, waży mniej więcej tyle samo co krążek hokejowy i dobrze się odbija.
Lacrosse kobiet
Damski lacrosse to po prostu Field Lacrosse dla kobiet, rozgrywany również na boisku, ale zasady są zupełnie inne. Dorosłe zawodniczki muszą nosić ochraniacze na zęby, a opcjonalne ochraniacze na oczy (gogle) są wymagane dla zawodniczek poniżej 18 roku życia.
Przykładowo Mistrzostwa Świata w Lacrosse Kobiet odbyły się w dniach 17-27 czerwca 2009 roku w Pradze.
Boxlacrosse
W boxlacrosse grają drużyny składające się z pięciu zawodników i jednego bramkarza. Gra toczy się w tercjach, zazwyczaj 4 razy po 15 minut. Rozgrywany jest na boisku wielkości boiska hokejowego, najczęściej na sztucznej trawie. Zawodnicy noszą ochraniacze na górną część ciała, tzn. klatkę piersiową, nerki, łokcie, ramiona, głowę. Gra rozpoczyna się od tak zwanej „Twarzy”. W tej grze 4 zawodników z każdej drużyny ustawia się za liniami ograniczającymi (zazwyczaj 2 w tercji obronnej i 2 w tercji ofensywnej), a jeden zawodnik wychodzi na środek, by się z nimi zmierzyć. Po minie jedna ze stron przejmuje posiadanie piłki i ma 30 sekund na oddanie strzału na bramkę, z czego 10 sekund przeznaczone jest na przekroczenie połowy boiska. Drużyna przeciwna stara się zdobyć piłkę. Kij do lacrosse’a składa się z metalowego kija (z różnych stopów) o długości około 1 metra, z „główką” na końcu, która ma plastikowy, masywny kontur i jest opleciona siatką do łapania piłki. Piłka jest mniej więcej tej samej wielkości co piłka tenisowa, jest stosunkowo ciężka i dobrze się odbija.
Intercross
Intercross jest rozgrywany z czterema zawodnikami w polu i jednym bramkarzem. Rozgrywany jest w trzech tercjach po 15 minut każda na boisku o wymiarach 20 × 40 metrów. Głównie na siłowni, ale także na sztucznej trawie na świeżym powietrzu. Gracze nie potrzebują ochraniaczy (niektórzy mają ochraniacze na oczy, plastikowe gogle), ponieważ nie wolno im się dotykać. Gracze mają metalowe kije (rzadko jeszcze drewniane) z kompletną plastikową „głową”. Piłki są większe niż w innych odmianach lacrosse’a i są lżejsze. W intercrossie nie ma twarzy, nie ma konfrontacji. Gracze po prostu przecinają się na początku boiska i kto wygra, ten ma piłkę. W tej wersji strzela się bardzo dużo bramek, ale oczywiście zależy to od bramkarza i umiejętności zawodników. Końcowy wynik może być np. 35:25, ale także 12:15. Czas na atak jest ograniczony do 30s, a na posiadanie piłki do 3 sekund, co sprawia, że intercross jest bardzo szybką i emocjonującą grą. Intercross jest rozgrywany przez mężczyzn i kobiety razem, jednak na poziomie Mistrzostw Świata zawody te są oddzielne.