Hokej na lodzie to sport drużynowy. Jest to również część Zimowych Igrzysk Olimpijskich. W grze bierze udział 6 zawodników po każdej stronie – bramkarz, prawy obrońca, lewy obrońca, prawy skrzydłowy, lewy skrzydłowy i środkowy. Wygrywa drużyna, która zdobędzie najwięcej bramek w wyznaczonym czasie. W meczu może brać udział 20 zawodników i dwóch bramkarzy.
Międzynarodowa Federacja Hokeja na Lodzie (IIHF) jest najwyższym organem, który zrzesza narodowe federacje hokejowe i organizuje turnieje hokejowe. W jej skład wchodzi 66 federacji hokejowych.
Hokej na lodzie jest szczególnie popularny w Ameryce Północnej, w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych, w północnej Europie i w krajach byłego bloku wschodniego. W hokeju na lodzie przyjęło się określenie „Power Seven”, które oznacza sześć narodów zdobywających najwięcej medali na mistrzostwach świata w hokeju na lodzie. W silnej siódemce znalazły się hokejowe reprezentacje Kanady, Stanów Zjednoczonych, Szwecji, Finlandii, Rosji, Czech i Słowacji.
Zasady gry w Hokeja
Gra odbywa się na lodowisku hokejowym z sześcioma zawodnikami w każdej drużynie, wszyscy zawodnicy mają łyżwy i kije hokejowe. Celem gry jest zdobycie większej liczby bramek niż przeciwnik. W grze używa się małego, twardego, gumowego krążka zwanego puck. Zawodnicy kontrolują krążek za pomocą długich, ostrych kijów zwanych kijami hokejowymi. Laska jest zakrzywiona na dolnym końcu. Zawodnicy mogą również zmieniać kierunek krążka za pomocą swojego ciała, w tym rąk lub łyżew.
Istnieją dwa wyjątki
Pierwszym z nich jest zakaz podawania krążka ręką do kolegi z drużyny poza strefą obronną. A po drugie, nie mogą celowo umieszczać krążka w siatce niczym innym niż swoim kijem. Jednym z sześciu zawodników jest bramkarz, którego głównym zadaniem jest nie wpuszczać krążka do siatki. Bramkarz ma specjalne wyposażenie i specjalne prawa, takie jak możliwość zakrycia krążka, by zatrzymać grę. Każda drużyna może mieć w składzie maksymalnie 22 zawodników (ale bez ograniczeń), z czego 2 to bramkarze.
Zmiany zawodników mogą być dokonywane w każdym momencie gry z jednym wyjątkiem. Drużyna, która wyrzuci krążek przy niedozwolonym uwolnieniu lub oblodzeniu, nie może go zastąpić przed wznowieniem gry.
Pozostałych pięciu zawodników jest podzielonych na trzech napastników i dwóch obrońców. Pozycje atakujące to lewe skrzydło, środek i prawe skrzydło. Napastnicy zazwyczaj grają razem w liniach atakujących (potocznie: liniach), gdzie zawsze jest razem trzech napastników. Często cała piątka zawodników jest wymieniana na raz. Optymalny czas trwania jednej zmiany to 40 sekund. Większość drużyn gra czterema liniami ofensywnymi i trzema defensywnymi. Może się to jednak różnić w zależności od kraju.
Sędziowie
Sędziowie są ważną częścią gry. Zwykle jest ich czterech – dwóch sędziów głównych i dwóch liniowych. Sędziowie główni odpowiadają za prawidłowość gry – oceniają faule i przyznają kary. Kara mniejsza trwa 2 minuty, kara większa 5 minut, a kara osobista 10 minut. Kary mogą być łączone (np.: 2+5, 5+ do końca meczu).
Bandy wokół kortu pomagają utrzymać krążek w grze i często sprawiają, że gra toczy się nieprzerwanie przez kilka minut. Gdy gra zostaje zatrzymana, następuje wznowienie gry. W hokeju istnieją trzy podstawowe zasady, które ograniczają ruch krążka.
Długość meczu
Mecz rozgrywany jest 3 x 20 min. czasu netto z 15 min. przerwami. W przypadku równych wyników, w większych wydarzeniach doliczana jest dogrywka, która może zakończyć się po określonej liczbie minut lub po strzeleniu gola do bramki przeciwnika. W turniejach mistrzowskich i ligach europejskich, w przypadku równych wyników, o remisie decydują także indywidualne ataki (rzuty karne).
Obszar gry
- długość – od 54 do 60 m
- szerokość – od 26 do 30 m
- Zawiera: dwie linie bramkowe, dwie linie niebieskie i jedną centralną linię czerwoną.
- Jest oblodzony i ma kształt prostokąta
- Wokół niego znajduje się granica o wysokości około 120 cm, długości od 56 do 61 metrów i szerokości od 26 do 30 metrów.
- Narożniki są zaokrąglone o promieniu od 7 do 8,5 metra.
- Każda z dwóch bramek ma 183 centymetry długości i 122 centymetry wysokości.
- Większość boisk w północnoamerykańskiej National Hockey League (NHL) ma wymiary 200 stóp na 85 stóp (=60,96 na 25,908 metra). Narożniki lodowiska są wygięte w łuk o promieniu 28 stóp (=8,534 m). Strefy ofensywne są dłuższe – niebieskie linie znajdują się 64 stopy (=19,507 m) od linii bramkowej i są oddalone od siebie o 50 stóp (=15,24 m).
Krążek
Krążek to mały przedmiot w kształcie bardzo płaskiego cylindra, koloru czarnego. Jego wymiary są określone w zasadach gry:
Średnica: 76.2 mm
Grubość: 25,4 mm
Waga: 156-170 g
Kary
Kary są nakładane w hokeju na lodzie za naruszenie zasad, czyli za przewinienia, które są wymierzane według uznania oddelegowanych sędziów meczu. Większość kar nakładana jest przez sędziego głównego. Najlepszym sędzią na świecie był Peter Ország (SVK). Liniowy może jedynie karać za przewinienia techniczne, takie jak zbyt duża liczba zawodników na lodzie. W NHL sędzia liniowy może ukarać celową ingerencję, której nie zauważył sędzia główny.
Podczas kary ukarany zawodnik siedzi w polu karnym. W większości przypadków ukarana drużyna nie może zastąpić wyrzuconego zawodnika i w związku z tym ma braki kadrowe na czas trwania kary. Zazwyczaj drużyna hokejowa ma pięciu zawodników na boisku; jeśli jeden z nich zostanie odesłany, grają czterech przeciwko pięciu. Drużyna nie może grać z mniej niż trzema zawodnikami z pola z powodu kar.
Gra w przewadze dla drużyny atakującej i w przewadze dla drużyny broniącej. Podczas gry w przewadze drużyna broniąca może przerzucić krążek przez boisko (ze swojej połowy obrony) na niedozwolonym polu gry bez przerywania gry. Jeśli drużyna grająca w przewadze zdobędzie bramkę, a drużyna krótkowzroczna została ukarana karą mniejszą, kara ta kończy się natychmiast. Kara główna i faul osobisty nie zostają anulowane przez bramkę i są kontynuowane.
Rodzaje kar
Zgodnie z zasadami ŚZŻH (zaczerpniętymi z IIHF). Niektóre z powyższych informacji mogą nie mieć zastosowania w NHL lub innych zawodach.
Kara mniejsza/kara mniejsza ławki
Trwa przez dwie minuty czasu gry na siatce i musi być wymierzona w polu kar przez ukaranego łyżwiarza (z wyłączeniem bramkarza). Żaden zastępca nie może wejść na lód za tego łyżwiarza. Jeśli drużyna przeciwna zdobędzie bramkę podczas tej gry w przewadze, pierwsza nałożona kara kończy się, a łyżwiarz może opuścić pole karne.
Kara główna
Kara główna trwa pięć minut czasu gry i automatycznie dodaje faul osobisty na resztę meczu. Żaden zawodnik rezerwowy nie może wejść na lód za tego gracza podczas tych pięciu minut. Ukarany zawodnik musi udać się do szatni, a całą karę na ławce kar odbędzie kolega z drużyny wyznaczony przez trenera za pośrednictwem kapitana, niezależnie od tego, ile bramek zdobędzie drużyna przeciwna. Po pięciu minutach łyżwiarz rezerwowy z ławki kar wraca na lód.
Kara osobista
Kara osobista trwa przez dziesięć minut czasu gry, ale zawodnik rezerwowy może natychmiast wejść na lód za ukaranego gracza. Łyżwiarz musi odbyć całą karę, ale jeśli jest kontuzjowany, jego kara zostanie odbyta w polu karnym przez kolegę z drużyny wyznaczonego przez trenera za pośrednictwem kapitana. Ławka kar nie może opuścić ławki kar do czasu pierwszego zatrzymania gry po upływie dziesięciu minut czasu gry. Jeśli drugi faul osobisty zostanie nałożony na zawodnika w dowolnym momencie gry, to automatycznie staje się on faulem osobistym do końca gry. Musi udać się do szatni, ale zastępca może natychmiast wejść na lód, a żaden z zawodników nie musi udać się na ławkę kar.
Faul osobisty do końca meczu
Kiedy faul osobisty zostaje nałożony na resztę meczu, ukarany zawodnik lub oficjel drużyny musi udać się do swojej szatni, ale zawodnik rezerwowy może natychmiast wejść na lód.
Kara na cały mecz
W przypadku kary meczu, zawodnik lub przedstawiciel drużyny zostaje wyrzucony z gry i musi udać się do szatni. Zmiennik, wyznaczony przez trenera za pośrednictwem kapitana, udaje się na ławkę kar i wraca do gry po pięciu minutach. Przewinienie w grze oznacza również automatyczne zawieszenie na (co najmniej) jeden mecz.
Rzuty karne
Rzut karny wykonuje dowolny zawodnik z drużyny, która nie popełniła przewinienia, wybrany przez trenera. Pozostali zawodnicy muszą udać się na ławkę rezerwowych, z wyjątkiem ukaranych zawodników, którzy znajdują się w polu karnym oraz bramkarza ukaranej drużyny. Na polecenie sędziego zawodnik wykonujący rzut karny powinien zacząć grać krążek od środka lodowiska w kierunku bramkarza drużyny przeciwnej. Rzut karny kończy się na polecenie sędziego.
Główne ligi hokejowe
NHL
National Hockey League (NHL) to najbardziej prestiżowe klubowe rozgrywki hokeja na lodzie. Jest to najważniejsza liga hokeja na lodzie w Kanadzie i Stanach Zjednoczonych. Zwycięzca tego konkursu otrzymuje trofeum zwycięzcy: Puchar Stanleya.
NHL podzielona jest na dwie konferencje – Konferencję Zachodnią i Konferencję Wschodnią. Obie konferencje podzielone są na 2 dywizje: 7 drużyn w Konferencji Zachodniej i 8 drużyn w Konferencji Wschodniej.
KHL
KHL (Kontinental Hockey League) KHL podzielona jest na konferencje wschodnią i zachodnią. Obie konferencje podzielone są na dwie dywizje, w których gra po 7 drużyn. W projekcie bierze udział 28 klubów z Rosji, Białorusi, Kazachstanu, Łotwy i Chin. Zwycięzca otrzymuje Puchar Gagarina.
Hokejowa Liga Mistrzów
Hokejowa Liga Mistrzów to projekt ponadnarodowej ligi europejskich drużyn hokeja na lodzie. Jego pierwsza edycja została uruchomiona w 2008 roku.
Historia
Początki współczesnego hokeja
Za datę powstania hokeja na lodzie najczęściej przyjmuje się 3 marca 1875 roku, kiedy to w Montrealu na torze Victoria Skating Ring rozegrano pierwszy zorganizowany mecz hokeja na lodzie. W 1877 roku powstał pierwszy klub. Składał się on ze studentów Uniwersytetu McGill i nosił nazwę McGill University Hockey Club. W 1881 roku dołączył do nich Montreal Victorias. W 1878 roku w Montrealu studenci z tego samego uniwersytetu opracowali pierwsze zasady gry. Gra stała się tak popularna, że w 1883 roku w Montrealu, w ramach Zimowego Karnawału, rozegrano pierwsze „Mistrzostwa Świata”, w których grano o Puchar Karnawału. W 1886 roku drużyny biorące udział w Zimowym Karnawale utworzyły pierwszą ligę hokejową – Amatorskie Stowarzyszenie Hokeja w Kanadzie (AHAC).
Pierwsza gra została rozegrana w Europie w 1885 roku. W pierwszym meczu międzyuczelnianym zmierzyli się odwieczni rywale – hokejowe drużyny uniwersytetów Oxford i Cambridge. Mecz został wygrany przez Oxford Dark Blues 6-0.
W 1892 roku ówczesny gubernator generalny Kanady, Lord Frederick Arthur Stanley of Preston, którego synowie i córka byli fanami hokeja, podarował legendarny już Puchar Stanleya. Już w następnym roku, w 1893, wygrała go pierwsza drużyna. Tradycja wręczania Pucharu Stanleya trwa do dziś, kiedy to jest on wręczany zwycięzcy rozgrywek NHL.
Tradycja wręczania Pucharu Stanleya trwa do dziś, kiedy jest on wręczany zwycięzcy rozgrywek NHL.
Przed końcem XIX wieku hokej na lodzie zaczął się rozwijać także w Stanach Zjednoczonych. Pierwszy zorganizowany mecz hokeja na lodzie w Stanach Zjednoczonych został rozegrany w 1893 roku pomiędzy Uniwersytetem Yale a Uniwersytetem Johnsa Hopkinsa. W 1896 roku w Nowym Jorku powstała pierwsza amerykańska liga amatorska, a pierwsza profesjonalna drużyna ze Stanów Zjednoczonych została założona w 1903 roku w Houston, Michigan (chociaż w lidze grali tylko kanadyjscy zawodnicy).
Hokej na lodzie nie zyskał większej popularności w Europie, dopóki pięciu synów lorda Fredericka Arthura Stanleya nie sprowadziło hokeja do Wielkiej Brytanii w 1895 roku. 15 maja 1908 roku w Paryżu została założona Ligue Internationale de Hockey sur Glace (LIHG), która zarządzała międzynarodowymi zawodami, w tym pierwszymi Mistrzostwami Europy w 1910 roku. Pierwszymi pięcioma członkami LIHG były hokejowe federacje Francji, Belgii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Czech. W połowie XX wieku Ligue Internationale de Hockey sur Glace ostatecznie przekształciła się w swoją obecną formę w Międzynarodową Federację Hokeja na Lodzie (IIHF).
Era zawodowego hokeja
Amatorskie ligi hokejowe zaczęły stopniowo przekształcać się w ligi zawodowe lub powstawały zupełnie nowe, profesjonalne ligi. W ten sposób w 1905 roku powstała American International Professional Hockey League, w skład której weszła pierwsza zawodowa drużyna hokejowa z Kanady – Canadian Soo.
Stopniowo w Kanadzie zaczęły powstawać nowe profesjonalne ligi hokejowe. Pierwszą z nich była Manitoba Professional Hockey League w 1905 roku, która składała się z byłych drużyn amatorskich, które były częścią Manitoba Hockey Association. W 1906 roku Eastern Canada Amateur Hockey Association (ECAHA) została przekształcona w pełni profesjonalną ligę i była pierwszą ligą w Kanadzie, która pozwoliła startować zawodowym graczom. Drużyny amatorskie, które były częścią ECAHA zostały przydzielone do rywalizacji o nowe trofeum, Puchar Allana. W tym samym czasie słowo Amateur zostało usunięte z nazwy, a liga została nazwana Eastern Canada Hockey Association (ECHA).
Stopniowo powstawały nowe drużyny na terenie, na którym rozgrywana była ECHA, rekrutując wielu profesjonalnych graczy. Jednak drużyny nie zostały zaproszone do wstąpienia do ECHA mimo ich zgody, co spowodowało, że w 1909 roku drużyny ECHA zostały podzielone na dwie różne organizacje – Canadian Hockey Association (CHA) i National Hockey Association (NHA). CHA nie miało jednak długiego życia i przestało istnieć po zaledwie kilku tygodniach gry w styczniu 1910 roku.
W 1911 roku pojawiła się kolejna konkurencja. Byli zawodnicy NHA Lester i Frank Patrick założyli, jako konkurencję, Pacific Coast Hockey Association (PCHA), grając w drużynach w Kolumbii Brytyjskiej. Patrickom udało się nawet przyciągnąć kilku zawodników NHA, ale NHA zaczynała stopniowo rozszerzać swoją działalność na zachód. W 1912 roku NHA została rozszerzona o dwa lokalne kluby w Toronto. Chociaż obie ligi były konkurencyjne, począwszy od 1915 roku zwycięzcy PCHA i NHA spotykali się co roku w serii playoff, by grać o tytuł najlepszej drużyny hokejowej i Puchar Stanleya.