Gimnastyka sportowa to dyscyplina sportu, w której indywidualni zawodnicy wykonują elementy gimnastyki siłowej lub wymachowej na macie (prostej) lub na przyrządach. W gimnastyce sportowej rywalizują zarówno mężczyźni, jak i kobiety, a ich dyscypliny różnią się między sobą. Gimnastyka sportowa jest stałą częścią programu olimpijskiego, a mistrzostwa świata odbywają się od 1903 roku.
Historia
Gimnastyka sportowa wywodzi się z przypadkowej gimnastyki, która stała się popularna w XIX-wiecznych Niemczech (zwanej turnery). Międzynarodowa Federacja Gimnastyczna FIG (po francusku Fédération Internationale de Gymnastique) została założona w 1881 roku. Do lat 30. XX wieku dyscypliny lekkoatletyczne (biegi, skoki, wspinaczka czy podnoszenie ciężarów) były częścią zawodów gimnastycznych.
Wielobój gimnastyczny – Kategorie i Dyscypliny
Konkurencje w Gimnastyce Sportowej Kobiet:
- skok przez stół gimnastyczny
- poręcze asymetryczne
- równoważnia
- ćwiczenia wolne na planszy
Konkurencje w Gimnastyce Sportowej Mężczyzn
- ćwiczenia wolne na planszy
- koń z łękami
- kółka
- skok przez stół gimnastyczny
- poręcze symetryczne
- drążek
Zasady
Podstawą sędziowania w gimnastyce wyczynowej jest ocena trudności i jakości wykonania poszczególnych elementów w układach. W ten sposób zasady mają prowadzić gimnastyczki do włączania do zawodów tylko tych elementów, które bezpiecznie opanowały podczas treningu.
Konkursy są oceniane przez dwie komisje sędziowskie. Panel A ocenia trudność procedur zgodnie z tabelami elementów podanymi w zasadach. Panel B ocenia jakość wykonania i odejmuje punkty za wszystkie błędy, począwszy od złej postawy i nieczystego wykonania elementów, a skończywszy na upadkach.
Zasady gimnastyki przez wiele dziesięcioleci opierały się na przybliżaniu wyniku do najwyższej oceny z 10 punktów. Pierwszą gimnastyczką, która osiągnęła absolutną 10, była Nadia Comaneci na Igrzyskach Olimpijskich w Montrealu w 1976 roku. Po 2004 roku zasady zostały zmienione, od tego czasu stopień trudności może osiągać wyższe wartości, a ocena końcowa przekracza dziesięć punktów. Ocena końcowa jest wtedy sumą dwóch oddzielnych ocen. Jeden znak jest za wykonanie (ocena techniki, postawy i płynności), a drugi za trudność.
Konkursy i Turnieje
W gimnastyce sportowej są trzy główne wydarzenia: wielobój drużynowy, wielobój indywidualny i finały aparatów indywidualnych. W drużynowym all-around, oceny wielu członków drużyny są liczone, w szczególnym przypadku dla wszystkich wykonanych procedur, lub najgorsza ocena na każdym aparacie może być zdyskwalifikowana. O zwycięstwie decyduje suma ocen. W wieloboju indywidualnym każdy uczestnik musi wykonać ćwiczenia na wszystkich przyborach. W przeszłości obowiązkowe układy były częścią wieloboju oprócz obecnych układów wolnych, które były wykonywane przez wszystkie gimnastyczki bez zmian.
W finałach na poszczególnych aparatach startuje zazwyczaj najlepsza ósemka z poprzednich kwalifikacji, a o wyniku decyduje pojedyncza ocena końcowa.
Szczytem gimnastycznych zmagań są Letnie Igrzyska Olimpijskie, które włączyły gimnastykę do swojego programu od Igrzysk w Atenach w 1896 roku. Mistrzostwa Świata odbywają się regularnie od 1903 roku, a kolejnym ważnym wydarzeniem są Mistrzostwa Europy. Puchar Świata to coroczna seria zawodów, dawniej rozgrywana co dwa lata. Do 2008 roku jego kulminacją był wyścig finałowy.
Różne najważniejsze zawody międzynarodowe, takie jak Igrzyska Olimpijskie, Mistrzostwa Świata i Mistrzostwa Europy mają swoją specyfikę dotyczącą wyścigu drużynowego i indywidualnego. W zawodach drużynowych na Igrzyskach Olimpijskich i Mistrzostwach Świata drużyna składa się z sześciu zawodników, po pięciu w każdej konkurencji, gdzie liczą się tylko cztery najwyższe wyniki. Na Mistrzostwach Europy w konkurencji drużynowej w każdej dyscyplinie startuje drużyna składająca się z pięciu zawodników, w każdej dyscyplinie startuje trzech zawodników i liczą się wszystkie oceny.
Dyscypliny Gimnastyki Sportowej Kobiet
Stół Gimnastyczny – Aparatem tym był kiedyś również koń, dla kobiet zbudowany poprzecznie. Po 2000 roku został on jednak zastąpiony przez stół do skakania z dużo większą powierzchnią pulsacyjną, która pozwala na wykonywanie trudniejszych skoków. Gimnastycy używają trampoliny do skakania. Gimnastyczki i gimnastycy muszą używać rąk, aby odepchnąć się od stołu podczas sklepienia. W finale drużynowym i w finale wieloboju kobiety wykonują jedno sklepienie, a w finale na tym sprzęcie wykonują dwa sklepienia, które muszą mieć różne techniki odbicia. W kwalifikacjach, kobiety wykonują dwa (i różne) sklepienia tylko wtedy, gdy chcą spróbować awansować do finałów na tym sprzęcie. W przeciwnym razie wykonują tylko jedno sklepienie, które liczy się do ich sumy kwalifikacyjnej za awans do finałów zawodów drużynowych i wielobojowych.
Poręczne asymetryczne kobiet – to naprawdę dwie połączone poprzeczki na 155 cm i 235 cm. Gimnastyczki wykonują na nich obroty i salta, elementy lotu na jednej sztandze i z jednej sztangi na drugą, a obowiązkowym elementem ćwiczeń jest skok, który jest salto, nawet wielokrotny na najwyższym poziomie.
Równoważnia – pięciometrowy pręt o szerokości zaledwie dziesięciu centymetrów, umieszczony na wysokości jednego i ćwierć metra. Gimnastycy używają go do wykonywania trudnych elementów akrobatycznych, takich jak salta i somersaulty, a także skoki i obroty. Wąska powierzchnia aparatu (10 cm) utrudnia utrzymanie równowagi podczas ćwiczenia.
Plansza– o wymiarach 12×12 metrów. W porównaniu do planszy męskiej, rutynie towarzyszy muzyka, a częścią oceny jest ocena estetycznego aspektu ruchu. Gimnastyczki ćwiczą elementy gimnastyczne i akrobatyczne, którymi są salta i przewroty.
Słynne gimnastyczki i gimnastycy na świecie
- Simone Biles
- Larisa Łatynina
- Ludmiła Turishcheva
- Nadia Comaneci
- Svetlana Khorkina
- Leon Štukelj
- Borys Szachlin
- Shigeru Kasamacu
- Mitsuo Tsukahara
- Nikołaj Andrianow
- Vitaly Shcherbo
- Alexey Nemov
- Nil Wilson