Czeska piłka ręczna została wymyślona w 1905 roku jako oryginalna uczelniana gra w piłkę dla kobiet. Jest podobna do międzynarodowej piłki ręcznej.
Zawodnicy w grze
Każda drużyna liczy 7 zawodników. Na boisku jest więc 3 napastników, 2 obrońców lub pomocników, 1 obrońca i 1 bramkarz. Pole gry podzielone jest na 3 przedziały: defensywny, środkowy i ofensywny. Gra toczy się o specjalną piłkę, którą zawodnicy mogą dotykać tylko rękami. Każdy zawodnik może prowadzić piłkę przez 2 sekundy. Następnie gracz musi stuknąć piłką o ziemię lub ją odrzucić. Gracz może to zrobić maksymalnie 2 razy. Celem gry jest wrzucenie piłki do bramki drużyny przeciwnej i zdobycie jak największej liczby bramek. Wygrywa drużyna, która na koniec meczu zdobędzie najwięcej bramek.
Napastnik
Napastnik może poruszać się tylko w atakującej, środkowej części boiska i może wchodzić na pole bramkowe przeciwnika. Jego głównym zadaniem jest zdobywanie bramek. Nie może on stać w polu bramkowym podczas oddawania strzału.
Pomocnik i obrońca
Pomocnik może poruszać się w środkowej i defensywnej części, ale nie może wchodzić w pole bramkowe. Jego zadaniem jest uniemożliwienie przeciwnikowi oddania strzału.
Obrońca (popularnie zwany fullbackiem) pełni tę samą rolę, ale może również poruszać się w polu bramkowym.
Bramkarz
Bramkarz może poruszać się w środku, w części obronnej i w polu bramkowym. Jego zadaniem jest krycie strzałów przeciwnika do własnej bramki. Potrafi też ewentualnie uderzyć piłkę nogą.
Zasady gry w czeską piłkę ręczną
Boisko
Boisko jest prostokątem o wymiarach 45×30 metrów (tolerancja -5%). Nawierzchnia boiska wykonana jest albo z materiałów sztucznych albo z naturalnych. Boisko musi być oznaczone wyraźnie widocznymi i kontrastującymi z kolorem jego powierzchni liniami o szerokości 6-8 cm. Boisko podzielone jest liniami pomocniczymi równoległymi do linii połowy boiska na tercje obronną, środkową i atakującą o równej wielkości. Trzecia część defensywy jednej drużyny jest jednocześnie trzecią częścią ataku przeciwnika.
Bramki
Bramki mają wymiary 2×2,40 metra, 2×2,20 metra dla młodszych graczy. Składają się one z dwóch kwadratowych prętów oddalonych od siebie o 2 m i połączonych poprzeczką na wysokości 2,40 m. Najmniejsza grubość prętów to 80×80 mm, największa 100×100 mm. Pręty i poprzeczka są pomalowane na biało.
Piłka
Piłka jest wykonana ze skóry lub materiału sztucznego. Obwód kuli nie może być mniejszy niż 580 mm i nie większy niż 605 mm. Na początku meczu jego waga powinna wynosić co najmniej 290 g i nie więcej niż 420 g.
Liczba graczy
Drużyna może liczyć maksymalnie 15 zawodników – 6 zawodników z pola i 1 bramkarza. Na początku meczu wszyscy zawodnicy wymienieni w raporcie meczowym muszą pojawić się na boisku. Pod koniec 1. połowy i na początku 2. połowy tylko 7 zawodników (bramkarz, obrońca, dwóch pomocników i trzech napastników) może rozpocząć grę. Na koniec meczu wszyscy zawodnicy są ponownie w wyjściowym składzie.
Zastępowanie zawodników
Zmiany mogą być dokonywane tylko na własnej połowie tercji środkowej, gdzie znajduje się pole zmian. Zmiennicy mogą zastąpić każdego gracza (z wyjątkiem tych, którzy zostali odesłani) w dowolnym momencie gry, nawet bramkarza.
Wyposażenie gracza
Cała drużyna musi być jednolicie sportowo ubrana w koszulki tego samego koloru i spodenki tego samego koloru. Tylko bramkarze muszą nosić koszulki w innym kolorze niż zawodnicy z pola. Wszyscy zawodnicy, w tym bramkarze, muszą mieć z tyłu koszulki numer, który jest w innym kolorze niż kolor koszulki. Obrońcy muszą nosić opaski na ramionach, aby odróżnić się od biegnącego.
Czas gry
Dorośli i młodzież 2×30 minut, młodzież 2×25 minut. Przerwa między pierwszą a drugą połową wynosi 10 minut. Każda drużyna ma prawo do maksymalnie 1 minuty przerwy w grze w każdej połowie meczu. Timeout zostaje dodany do gry. Kapitan, menadżer, trener lub zawodnik zastępujący kapitana na boisku może poprosić sędziego o wzięcie czasu wolnego tylko poprzez wykonanie przepisowych gestów podczas przerwy w grze.
Zakres ruchu zawodników
Bramkarz i obrońca mogą poruszać się i grać w swojej własnej tercji obronnej, włączając w to pole bramkowe, oraz w tercji środkowej. Pomocnicy mogą poruszać się i grać w swojej własnej tercji obronnej poza polem bramkowym oraz w tercji środkowej. Napastnicy mogą poruszać się i grać w strefie środkowej oraz w strefie atakującej (w strefie obronnej przeciwnika), włączając w to pole bramkowe, ale nie mogą oddawać strzałów na bramkę z pola bramkowego.
Pozycja spalona (offside)
Gdy tylko piłka przechodzi ze środka do strefy atakującej (tercja obronna przeciwników), pomocnicy drużyny atakującej muszą opuścić swoją połowę i jak najszybciej przejść na połowę atakującą. Dzieje się tak pod warunkiem, że żaden z przeciwników nie znajduje się na ich połowie defensywnej. Mogą powrócić na własną połowę defensywną tylko wtedy, gdy piłka powróciła na środkową tercję lub gdy zawodnik drużyny przeciwnej przekroczył ich połowę defensywną. Jeśli jeden lub obaj pomocnicy nie zastosują się do tego przepisu, zostają ustawieni na pozycji spalonej i rzut karny zostaje przyznany przeciwko ich drużynie. Rzut karny powinien być wykonywany ze środka boiska, a pomocnik atakujący lub wyznaczony przez sędziego pomocnik (jeśli obaj są atakujący) powinien pozostać na połowie obrony przeciwnika do momentu gwizdka sędziego. Zawodnicy drużyny atakującej mogą przeszkodzić pomocnikowi w powrocie.
Wykonywanie rzutów do bramki (throw-ins)
Każdy rzut musi być wykonany w ciągu 2 sekund od gwizdka sędziego. Sędzia musi pozwolić na szybką zmianę bramkarzy przed wykonaniem rzutu karnego i rzutu wolnego. Z wyjątkiem rzutu na bramkę i rzutu karnego, wszystkie rzuty wykonywane są z miejsca. Zawodnik musi stać na jednej lub obu nogach podczas wykonywania rzutu. Od momentu gwizdka sędziego na wykonanie rzutu do momentu jego wykonania, zawodnik nie może biegać, robić kroków ani podążać z piłką w żadnym kierunku. Koledzy z drużyny oraz zawodnicy drużyny przeciwnej muszą znajdować się w odległości co najmniej 4 m od zawodnika wykonującego rzut, zanim rzut zostanie oddany.
Wyrzucenie piłki poza granice boiska
Jeśli zawodnik wyrzuci piłkę poza linię ograniczającą, zawodnik drużyny przeciwnej wrzuca piłkę do gry z miejsca, w którym piłka wpadła do siatki.
Rzut z bramki
Bramkarz wykonuje rzut:
Kiedy zawodnik zagrywa piłkę ponad linią bramkową przeciwnika (out of bounds) lub jeśli bramkarz wybije piłkę w polu bramkowym za własną bramką podczas oddawania strzału na bramkę (ale nie po tym, jak odbije się ona od poprzeczki).
Rzut z narożnika
Jeśli zawodnik (niebędący bramkarzem w momencie ataku z linii bramkowej) zagra piłkę za własną linią bramkową (poza boiskiem), piłka zostaje wprowadzona do gry przez przeciwnika. Jeden z pomocników drużyny broniącej wychodzi poza strefę obronną w momencie wykonywania rzutu rożnego.
Gra bramkarzy
Bramkarz może zatrzymać, odbić, kopnąć piłkę nogą w polu bramkowym tylko wtedy, gdy strzela na bramkę. Jeśli bramkarz rozmyślnie wykorzystuje te atuty, włączając w to kopnięcie podczas jakiejkolwiek innej akcji wewnątrz pola bramkowego, sędzia zarządza rzut karny.
Operowanie piłką
Zawodnik może trzymać lub przemieszczać piłkę (nawet leżącą na ziemi) nie dłużej niż 6 sekund. Może jednak rzucić piłkę nad głową lub odbić ją od ziemi, ale nie więcej niż dwa razy z rzędu. Nie jest dozwolone wybijanie piłki z ręki przeciwnika w jakikolwiek sposób. Kopanie piłki lub uderzanie piłki stopą, czyli częścią nogi od kolana w dół, łącznie z kolanem, nie jest dozwolone. Zabronione jest celowe rzucanie piłki pod nogi przeciwnika.
Strzał na bramkę
Strzały na bramkę mogą być oddawane podczas nieprzerwanej gry, z rzutu rożnego, rzutu karnego i rzutu karnego. Zawodnik może rzucić piłkę jedną lub obiema rękami lub wbić ją do bramki ręką(ami) lub jakąkolwiek inną częścią ciała, z wyjątkiem stóp, spoza pola bramkowego przeciwnika. Pozycja stóp jest zawsze decydująca dla oceny prawidłowości strzału na bramkę. Przy strzale z wyskoku zawodnik nie może po oddaniu strzału wypaść poza pole bramkowe.
Zdobycie Gola
Bramka zostaje zdobyta, gdy piłka przechodzi całą swoją objętością po ziemi lub w powietrzu ponad linią bramkową pomiędzy słupkami bramkowymi a poprzeczką, a drużyna atakująca nie naruszyła żadnego z przepisów.
Rzut wolny
Rzut wolny nie może bezpośrednio prowadzić do zdobycia bramki, nawet własnej. Jeśli piłka wpadnie do bramki przeciwnika bezpośrednio z rzutu wolnego, sędzia zarządzi wyrzut z bramki. Jeśli piłka wpadnie bezpośrednio do własnej bramki, sędzia zarządzi rzut rożny.
Rzut karny
Rzut karny może bezpośrednio doprowadzić do zdobycia gola, nawet własnego. Kiedy rzut karny wykonywany jest w tercji atakującej, pozostali atakujący muszą zająć pozycję poza polem bramkowym. Mogą wejść w pole bramkowe po gwizdku sędziego, aby oddać strzał.
Rzut wolny za karę
Rzut karny wykonywany jest z dowolnego miejsca na wyimaginowanej linii pomiędzy środkiem bramki a środkiem boiska, nie dalej niż 4 metry od pola bramkowego. Rzut karny może być wykonywany bezpośrednio do bramki. „6” następuje za gorsze przewinienie (np. uderzenie w plecy). Zawodnik może poruszać stopą podczas oddawania strzału na bramkę.
Rzut sędziowski
Rzut sędziowski jest wykorzystywany do kontynuowania gry w przypadku sporów lub gdy obaj przeciwnicy w tym samym czasie złamią tę samą zasadę.
Profesjonalizacja gry
W listopadzie 1944 roku zostały opublikowane nowe przepisy gry w czeską piłkę ręczną, które zawierały następujące istotne zmiany: ustalono trzy wymiary boiska: 45 x 30 m, 51 x 34 m, 48 x 32 m. Wprowadzono zmianę w podziale na strefy, tak że środkowa strefa była dzielona w zależności od wielkości boiska (15, 18, 21 m). Zmodyfikowano wykonywanie wszystkich rzutów, szczególnie rzutu karnego. W zasadach opublikowano noty wyjaśniające, aby proces podejmowania decyzji był jak najbardziej przejrzysty.
Ekspansja piłki ręcznej pod Protektoratem miała swój minus, a mianowicie izolację w relacjach międzynarodowych. Izolacja ta została pogłębiona w 1947 roku przez Kongres IHF, który przygotował warunki do dalszego rozwoju piłki ręcznej według międzynarodowych zasad, nie biorąc pod uwagę czechosłowackiej piłki ręcznej. Dlatego w Czechosłowacji pojawili się promotorzy międzynarodowej piłki ręcznej, a w 1952 roku w SVTVS powstały dwie oddzielne sekcje piłki ręcznej i czeskiej piłki ręcznej.
W 1949 roku dokonano kolejnej modyfikacji zasad, która rozwiązała kwestię obrony statycznej. Wprowadzono zasadę, że pomocnicy muszą opuścić swoją defensywną połowę boiska w momencie, gdy piłka przechodzi z połowy boiska na połowę atakującą, wprowadzono zmiany zawodników, trzymanie piłki przez trzy sekundy i drybling tylko trzy razy z rzędu. Gra uległa znacznej poprawie dzięki profesjonalnym ćwiczeniom, podręcznikom, artykułom w fachowych czasopismach, kursom i obozom dla graczy i urzędników. Piłka ręczna zyskała profesjonalną i naukową podstawę. W 1952 roku nastąpiła kolejna zmiana reguł. Drybling z piłką był dozwolony tylko z dwoma akcjami (odbicie lub uderzenie o ziemię), trzecią musiało być podanie.
Największe zainteresowanie SVTVS skupiało się na młodzieży, która rozgrywała liczne turnieje młodzieżowe i juniorskie.
W 1952 roku w zawodach SHM wystąpiło 1618 drużyn z 16 000 młodych zawodników. Zainteresowanie młodzieży czeską piłką ręczną potwierdziły zawody mistrzowskie zarówno młodzików, jak i młodziczek z wysokimi umiejętnościami zawodniczymi.
Największy rozwój czeskiej piłki ręcznej nastąpił w 1954 roku, kiedy to Czeska Sekcja Piłki Ręcznej SVTVS zrzeszała 447 klubów i 26 125 zawodników.
Wraz z powstaniem dwóch sekcji piłki ręcznej i czeskiej piłki ręcznej, czeska piłka ręczna bardzo ucierpiała, a jej starania o ekspansję na Słowację nie przyniosły trwałych rezultatów. Nawet propozycja rady trenerskiej sekcji piłki ręcznej, aby wprowadzić pitching w międzynarodowej piłce ręcznej w 1956 roku nie powiodła się; Komisja Techniczna IHF nie zaakceptowała tej propozycji.
Najlepszymi meczami w krajowej piłce ręcznej były mecze międzypaństwowe Czechy – Morawy. Pierwszy mecz kobiet pomiędzy Czechami i Morawami z wynikiem 1:5 został rozegrany 30 czerwca 1922 roku w Prostějovie. Mężczyźni rozegrali pierwszy mecz bez wyspy 24 maja 1942 roku w Pradze z wynikiem 13:6 na korzyść Czech. W czasie II wojny światowej mecze te zyskały na popularności i tradycji i do dziś są świętem piłki ręcznej.
Zawody drużynowe były rozgrywane do II wojny światowej w drodze eliminacji, potem jako mistrzostwa prowincji z finałem dla mistrza republiki. W 1941 roku rozpoczęły się rozgrywki ligowe dla kobiet i mężczyzn, które są rozgrywane do dziś. Co roku ogłaszani są mistrzowie Republiki Czeskiej we wszystkich kategoriach wiekowych. Na niższym poziomie rozgrywane są mistrzostwa regionalne, II. liga i I. liga.
W 1967 roku, z inicjatywy centralnej rady trenerskiej, centralna sekcja czeskiej piłki ręcznej przygotowała pierwszy obóz szkoleniowy juniorów i juniorek w Červenym Kostelcu w pierwszym tygodniu lipca z udziałem 32 chłopców i 15 dziewcząt. Od tamtej pory obóz ten organizowany jest co roku z dużym zainteresowaniem uczestników. Uczestnicy tych obozów wykorzystują zdobytą wiedzę w swoich klubach.