Baseball to zespołowa gra w piłkę, w której zawodnik atakujący (pałkarz) stara się uderzyć kijem w piłkę miotaną przez broniącego miotacza. W grze biorą udział dwie drużyny składające się z 9 graczy. Celem gry jest zdobycie większej ilości punktów niż drużyna przeciwna. Jeśli pałkarz obiegnie wszystkie cztery bazy bez wykluczenia, jego drużyna zdobywa punkt.
Gdzie gra się w Baseball
Baseball jest popularny głównie w Ameryce Południowej, zwłaszcza w rejonie Karaibów (Kuba, Dominikana, Puerto Rico, Wenezuela, Panama, Kolumbia, Nikaragua i Meksyk). Jest to narodowy sport w USA, ale jest również popularny w Kanadzie. Baseball jest niezwykle popularny w Azji Wschodniej, zwłaszcza w Japonii, Republice Korei i na Tajwanie. Jest też uprawiany w Australii i RPA. W czerwcu 2007 roku powstała liga w Izraelu.
Najsłynniejszą rozgrywką ligową na świecie jest północnoamerykańska Major League Baseball, która co roku kończy się World Series.
Zasady gry
W baseball gra dziewięcioosobowa drużyna na boisku składającym się z kwadratowego pola gry, za którym rozciąga się duże pole zewnętrzne zakończone płotkiem. W rogu pola gry znajduje się home plate, gdzie stoi pałkarz, a w pozostałych rogach pola gry znajdują się pierwsza, druga i trzecia baza. Miotacz rzuca piłkę z kopca, który znajduje się na środku pola gry, w kierunku płyty głównej, gdzie stoi zawodnik drużyny przeciwnej. Pałkarz stara się uderzyć piłkę kijem i wybić ją w pole. Jeśli mu się to uda, ucieka do pierwszej bazy. Celem pałkarza jest przebiegnięcie wokół wszystkich baz do home plate, za co zwykle dostaje punkt. Jednak często zdarza się, że graczom nie udaje się przebiec wszystkich baz naraz (jeśli to zrobią, nazywa się to „home run”), więc zostają na jednej z baz (stają się „biegaczami”) i próbują przejść dalej, gdy ich kolega z drużyny, który jest następnym pałkarzem, uderzy. Nawet wtedy, jeśli dotrze na płytę główną, zdobywa bieg dla swojej drużyny.
Drużyna broniąca może wybić biegacza na kilka sposobów. Biegacz odpada, jeśli nie dotknie bazy, a obrońca dotknie go piłką lub rękawicą z piłką. Dodatkowo biegacz jest wyautowany, jeśli obrońca dotknie bazy z piłką, do której biegacz jest zmuszony dobiec, przed pałkarzem. Biegaczem zmuszonym do ruszenia do przodu jest zawsze pałkarz, a także wszyscy biegacze na innych bazach, które są stale zajęte. Pałkarz zostaje wyrzucony, jeśli obrońca złapie uderzoną piłkę bezpośrednio z powietrza lub jeśli pałkarz nie trafi w trzecią prawidłowo zagraną piłkę.
Gdy tylko drużyna na polu wyeliminuje w ten sposób trzech zawodników przeciwnika, sama zaczyna odbijać i drużyna, która wcześniej atakowała, wychodzi na boisko. Jedna zmiana obu drużyn na boisku i na pałce nazywana jest „inningiem”, gra składa się z dziewięciu inningów, po których zwycięża drużyna, która zdobyła większą liczbę punktów w meczu.
Zawodnicy i inni członkowie drużyny
Gracze baseballa są identyfikowani w następujący sposób:
Drużyna w ataku (przy pałce)
- pałkarz (batter) – zawodnik atakujący zajmujący miejsce pałkarza, odbijający piłkę
- batter–runner – ofensywny zawodnik, który wykonał uderzenie i stał się biegaczem, we własnym zagraniu
- biegacz – zawodnik ofensywny, który zmierza w kierunku płyty, dotyka płyty lub wraca do płyty
Drużyna w obronie
- zawodnik pola – każdy zawodnik w obronie
- outfielder – zawodnik na boisku zewnętrznym
- infielder – w polu gry
- miotacz – zawodnik wyznaczony do podania piłki pałkarzowi
- łapacz – zawodnik zajmujący pozycję za płytą boiska, aby łapać piłki, które są odbijane pałką
Ponadto w drużynie baseballowej zawsze jest menedżer, który reprezentuje drużynę w kontaktach z sędzią lub przeciwnikiem. Menadżerem może być jeden z zawodników lub może on przekazać część swoich obowiązków zawodnikowi lub trenerowi. Trenerzy to pozostali członkowie drużyny, którzy występują w koszulce. Zwykłą czynnością trenera podczas gry jest kierowanie grą pałkarza i biegaczy – są dwa pola wyznaczone dla trenera drużyny atakującej przy pierwszej i trzeciej bazie.
Gra w ofensywie
Zawodnicy drużyny atakującej wychodzą do uderzenia w kolejności podanej przed meczem przez trenera drużynie przeciwnej i sędziom. Kolejność przy uderzeniu nie jest zależna od pozycji, na której zawodnik gra w obronie. Z wyjątkiem sytuacji określonych w zasadach (np. zmiany), kolejność uderzeń jest niezmienna przez cały czas trwania meczu. Wszystkich dziewięciu zawodników musi być w kolejności uderzeń, z możliwym wyjątkiem rezerwowego pałkarza, który uderza w miejsce miotacza.
Pałkarz
Pałkarz zajmuje pozycję na terenie dla pałkarzy obok płyty głównej[3]. Jego celem jest przejście do pierwszej lub następnej bazy i/lub umożliwienie przejścia do następnej bazy innym pałkarzom. Pałkarz staje się pałkarzem i posuwa się do przodu na bazach, jeśli trafi w piłkę zagraną we właściwy sposób w pole (fair ball). Jeśli pałkarz uderza piłkę w taki sposób, że obrona może łatwo wykonać na niej out, ale pozwala innemu biegaczowi ruszyć do przodu, jest to sacrifice hit.
Pałkarz może dotrzeć do pierwszej bazy, nawet jeśli nie trafi w piłkę. Jest on uprawniony do przejścia do pierwszej bazy bez wykluczenia w następujących przypadkach:
- miotacz rzuca czwartą złą piłkę (base on balls)
- jest uderzony przez piłkę i próbuje uniknąć uderzenia (hit by pitch)
- łapacz (lub inny zawodnik z pola) przeszkadza pałkarzowi
- wybicie dotyka sędziego lub biegacza na boisku
Jeśli pałkarzowi przyznana zostanie w ten sposób pierwsza baza, wszyscy biegacze znajdujący się stale przed nim również awansują o jedną bazę. Jeśli wszystkie bazy są załadowane, to jest to punkt (biegacz na trzeciej bazie przesuwa się na płytę główną).
W pewnych warunkach pałkarz może również starać się o pierwszą bazę, jeśli jest to strike trzeci, a pałkarz nie złapał piłki. W tym przypadku jednak obrońca-biegacz może wykonać ground out.
Biegacz
Celem biegacza (gracza, który trafił na dobrą bazę lub otrzymał wolną bazę) jest przejście po bazach, czyli kolejno dotknięcie pierwszej, drugiej, trzeciej i płyty głównej, a tym samym zdobycie punktu. Biegacz może posuwać się do przodu (ryzykując out), kiedy piłka jest w grze. Jeśli biegacz dotrze do następnej bazy, nie będąc do tego upoważnionym przez pałkarza odpowiednim wybicie – nazywa się to kradzieżą bazy. Przykładem sytuacji nadającej się do kradzieży jest ostre uderzenie, którego pałkarz nie złapał, a piłka odbiła się poza jego zasięgiem. Biegacz z pierwszej bazy może próbować dobiec do drugiej, zanim outfielder złapie piłkę i poda ją obrońcy, który biegnie pomiędzy bazami.
Gra w obronie
W obronie gra dziewięciu zawodników. Każdy z nich zajmuje określoną pozycję (miejsce na boisku). Jednakże, z wyjątkiem rozgrywającego i miotacza, zasady nie ograniczają ich pozycji – obrońcy mogą ustawiać się w polu, jak chcą. Wszyscy gracze w obronie określani są zbiorczo jako fielders. Poszczególne stanowiska są oznaczone następującymi skrótami i numerami:
Numer | Pozycja | język angielski | Skrót |
1 | Miotacz | Pitcher | P |
2 | Łapacz | Catcher | C |
3 | Pierwszy bazowy | First baseman | 1B |
4 | Drugi bazowy | Second baseman | 2B |
5 | Trzeci bazowy | Third baseman | 3B |
6 | Obrońca | Shortstop | SS |
7 | Lewy zewnętrzny w polu | Left outfielder | LF |
8 | Środkowy w polu | Center outfielder | CF |
9 | Prawy zewnętrzny w polu | Right outfielder | RF |
Miotacz
Miotacz rozpoczyna rundę rzucając piłkę na płytę główną. Powyżej home plate znajduje się wyznaczona strefa uderzenia, rozumiana jako pionowy prostokąt, przez który musi przejść piłka. Jego wysokość jest określona przez odległość między kolanami a środkiem ciała aktualnego pałkarza. Sędzia, znajdujący się za łapaczem, ocenia, czy uderzona piłka przeszła przez strefę rażenia (strike), czy też nie. Każde uderzenie, w którym pałkarz kończy swing i nie uderza piłki, jest również uważane za strike, niezależnie od tego, czy piłka przekroczyła strefę rażenia. Celem miotacza jest osiągnięcie trzech strike’ów – po nich pałkarz odpada (tzw. strikeout). Jeśli miotacz wyrzuci cztery złe piłki (ball) przed osiągnięciem trzeciego strike’a, a pałkarz nie zamachnie się, pałkarz dostaje darmową pierwszą bazę (base on balls).
Łapacz
Łapacz zajmuje pozycję za płytą główną, za pałkarzem i przed sędzią. Przed rzutem komunikuje się z miotaczem, określa rodzaj rzutu i łapie nieuderzoną piłkę (a nawet piłkę wybijaną lub wysoką). Po wykonaniu rzutu, będzie on uderzał w home plate.
Zawodnicy w polu
Pozostali zawodnicy są dowolnie rozmieszczeni na boisku i próbują wykonać out do biegacza na jeden z innych możliwych sposobów (złapanie piłki z powietrza, nadepnięcie na bazę, gdy jest zmuszony do ruszenia do przodu, wybieganie z bazy). Celem obrony jest jak najszybsze zdobycie trzech outów, co pozwoli ofensywnym graczom na jak najmniejszą liczbę zdobytych punktów.
Piłka w grze i martwa piłka
Zasady gry w baseball wyróżniają dwa podstawowe stany gry. Czas, w którym piłka jest w grze i czas, w którym piłka jest martwa. Piłka jest w grze po tym, jak sędzia zawoła „Play” na rozpoczęcie gry i pozostaje w grze, dopóki nie stanie się martwa. W czasie, gdy piłka jest martwa, żaden zawodnik nie może zostać wyrzucony, żaden biegacz nie może zdobyć kolejnej bazy, ani nie mogą zostać zaliczone żadne biegi. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy zasady wyraźnie mówią, że piłka jest martwa, a biegacze przesuwają się o określoną liczbę baz (np. home run). Gra zostaje wznowiona (a piłka wraca do gry), gdy miotacz z piłką zajmie swoje miejsce przy „plate”, a sędzia ponownie zawoła „Play”.
Piłka nie staje się automatycznie martwa pomiędzy kolejnymi zagraniami, ale tylko w sytuacjach określonych przez zasady. Piłka jest martwa, gdy sędzia ogłosi „Time” (np. kontuzja, zmiana i inne wymienione sytuacje).7 Ponadto piłka jest martwa, gdy np. zostanie uderzona niezgodnie z zasadami, prawidłowe wybicie piłki wyląduje w polu gry lub gdy wybicie piłki nastąpi poza boiskiem. I odwrotnie, piłka nie jest martwa, jeśli jest prawidłowo wyłożona, biegacze docierają do bazy lub obrona rozgrywa out(y) i sytuacja w polu się stabilizuje. Piłka jest nadal w grze, następny rzut może zostać wykonany bez instrukcji sędziego, a zawodnicy na bazie mogą zostać wyrzuceni. Przykładem obrony wykorzystującej taką sytuację jest sztuczka z ukrytą piłką. Jest to akcja, w której biegacz dobiegł do bazy, a piłka jest w pobliżu w posiadaniu zawodnika. Zawodnik pokazuje podanie do miotacza, ale zatrzymuje piłkę w ukryciu. Jeśli biegacz, myśląc, że piłka jest bezpiecznie daleko, opuszcza bazę, zawodnik uderza w piłkę i biegacz odpada.
Opis punktacji w Baseballu
O zwycięstwie w grze decyduje liczba biegów. Oprócz tego na tablicy wyników podczas gry wyświetlane są inne informacje.
- Inning – numer bieżącej rundy. Strzałka lub inny sposób wskazujący, czy jest to pierwsza (górna) czy druga (dolna) połowa inningu.
- R, H, E – biegi, trafienia, błędy. Liczba biegów, trafień (w ataku) i błędów popełnionych przez obronę. Do sędziego punktowego należy decyzja czy biegacz osiągnął bazę dzięki dobremu trafieniu czy błędowi obrony.
- Strike/Ball – liczba uderzeń i piłek wykonanych przez aktualnego pałkarza. W grafice telewizyjnej tylko jako liczby oddzielone myślnikiem, np. 3-1 (trzy piłki, jeden strike). Na wskaźniku nie mogą pojawić się więcej niż dwa strike’i – przy trzecim strike’u pałkarz odpada, a wskaźnik zostaje wyzerowany. Podobnie przy czwartym buncie, pałkarz zdobywa pierwszą bazę, więc nie ma potrzeby pokazywania czwartego buntu.
- Out – liczba outsów zdobytych przez aktualnie broniącą się drużynę. Podobnie jak w przypadku strike’ów, najwyższą wartością są dwa outy, a przy trzecim outie drużyny zamieniają się miejscami lub kończą inning.
Następną wyświetlaną wartością może być liczba uderzeń, które wykonał aktualny miotacz. Może to być ograniczone przez zasady (np. dla młodzieży).
Historia baseballu
Pierwsza wzmianka o grze podobnej do baseballu pochodzi z XIV wieku, kiedy to angielscy wiejscy mleczarze grali w grę zwaną Stool Ball, w której biegali wokół czterech stołków, uderzając piłkę kijem. W XVIII wieku studenci zastąpili stołki palikami wbitymi w ziemię i nazwali to Goal Ball. W tym samym czasie w Ameryce po raz pierwszy pojawiło się słowo Base-Ball. W 1845 roku Alexander Cartwright opracował zasady, z których część przetrwała do dziś. Pierwszy mecz według nowych zasad został rozegrany 19 czerwca 1876 roku. W tym samym roku powstała National League of Professional Baseball Clubs. Po tym wydarzeniu powstała Liga Amerykańska, w której grały głównie wiejskie drużyny. Te dwie ligi połączyły się, tworząc Major League. Poza Ameryką największy rozwój odnotowały Japonia, Korea i Tajwan. W Europie do czołowych drużyn należą zawodnicy z Włoch, Holandii i Niemiec.